Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 9 Ιουνίου, η 16η διαδικτυακή συνάντηση της σειράς που πραγματοποιεί ο Αρχιμανδρίτης π. Καλλίνικος Μαυρολέων, με γενικό τίτλο «Ορθόδοξη Κατήχηση», στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Τα άρθρα από το 8ο ως το 12ο που συμπληρώνουν το Σύμβολο της Πίστης μας, συντάχθηκαν από την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο,που συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη, το 381 μ.Χ. Αφορμή έδωσε η νέα αίρεση των «Πνευματομάχων», που δεν παραδέχονταν τη Θεότητα του Αγίου Πνεύματος. Οι Θεοφόροι Πατέρες της Συνόδου, με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, διατύπωσαν το ορθόδοξο «δόγμα» για το Άγιον Πνεύμα, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
«Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν».
(Πιστεύω) καὶ στὸ Πνεῦμα, (ποὺ ὅπως ὁ Πατέρας καὶ ὁ Υἱὸς εἶναι) Ἅγιο, Κύριο, ζωοποιὸ καὶ ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸν Πατέρα, συμπροσκυνεῖται καὶ συνδοξάζεται μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό, καὶ λάλησε μὲ τὸ στόμα τῶν Προφητῶν.
Το Άγιον Πνεύμα είναι Θεός!
Το Άγιον Πνεύμα δεν είναι απλώς μια δύναμη. Έστω και η μεγαλύτερη. Είναι Πρόσωπο, ένα από τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, αλλά ούτε ένα οποιοδήποτε πρόσωπο. Είναι ισότιμο, ομότιμο και ομοούσιο με τα άλλα δύο, τον Πατέρα και τον Υιό. Αναφέρεται σε πολλά χωρία της Αγίας Γραφής μαζί με τα άλλα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, γεγονός που δείχνει την ισότητα των Προσώπων.
Είναι το ίδιο Θεός! Ιδιαίτερη υπόσταση! Προαιώνια ενωμένο με τον άναρχο Πατέρα και τον συνάναρχο Υιό. Συνυπήρχε μαζί τους, πριν από τα σύμπαντα και πριν απ’τους αιώνες. Αιώνιο και παντοτινό! Γι’αυτό και ψάλλουμε «ὑμνοῦμεν Πατέρα,Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα Θεόν».
Ιδιότητες του Αγίου Πνεύματος
Είναι ΑΓΙΟΝ.
Αμέσως διακρίνεται και ξεχωρίζει από κάθε άλλον «πνεύμα» (άνεμο, πνοή, ψυχή, ιδέα, νου), ό,τι άλλο αόρατο και άυλο ή «πονηρό πνεύμα». Είναι Άγιον, γιατί ως Θεός είναι πηγή αγιασμού. Φέρνει σε κάθε πιστό την αγιαστική δύναμη και τη Σωτήρια Χάρη της Θυσίας του Χριστού.
Είναι «Κύριον»
Έχει την κυριότητα και την εξουσία σε όλη την πλάση. Γιατί μαζί με τον Πατέρα και το Λόγο συνδημιούργησαν τα σύμπαντα και τα κυβερνούν.
Είναι «ζωοποιόν»
Στην αρχή της δημιουργίας εκινείτο σαν ζωοπάροχη θεία Πνοή πάνω από τα αδιαμόρφωτα ακόμη σύμπαντα. Με τη ζωοποιό δύναμή Του ετοίμασε και έδινε μορφή μέσα στα νερά και στα στοιχεία της ύλης την πολύμορφη ζωή, που ξεπήδησε με εντολή του Λόγου του Θεού «γενηθήτω». Στο χωμάτινο αριστούργημα του Θεού, τον άνθρωπο, έδωσε «πνοή ζωῆς» και από πηλός έγινε «ψυχή ζῶσα»! Είναι κάθε ζωής χορηγός, φυσικής και πνευματικής. Συνεχίζει να συντηρεί αδιάκοπα, να αναγεννά και να αναζωογονεί τα πάντα.
Είναι «τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον»
Το προσωπικό ιδίωμα του τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Πνεύματος, είναι το ότι εκπορεύεται από τον Πατέρα. Κι αυτό είναι απλησίαστο μυστήρο στην ανθρώπινη διάνοια.
Και πώς γίνεται αυτό; «Τι είναι αυτή η εκπόρευση; ρωτά ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Πες μου εσύ τι είναι η αγεννησία του Πατέρα, και εγώ θα σου εξηγήσω τη γέννηση του Υιού και την εκπόρευση του Πνεύματος και θα παραφρονήσουμε και οι δύο, καθώς θα ζητάμε να ερευνήσουμε τα μυστήρια του Θεού. Και αυτά, ποιοι; Εμείς, που δεν μπορούμε ούτε αυτά που βρίσκονται μπροστά στα πόδια μας να εννοήσουμε, εμείς που δεν μπορούμε να μετρήσουμε ούτε την άμμο των θαλασσών, ούτε τις σταγόνες της βροχής ούτε τις ημέρες της αιωνιότητας να υπολογίσουμε, και πολύ περισσότερο να μπούμε μέσα στα βάθη του Θεού και να περιγράψουμε τη φύση του Θεού, που είναι τόσο ανέκφραστη και πέρα από κάθε λογική»!
Το Άγιον Πνεύμα μόνο από τον Θεό Πατέρα εκπορεύεται = προέρχεται. Μόνο από Εκείνον εκπηγάζει προαιώνια. Και δια μέσου του Υιού αποστέλλεται στον κόσμο. «Ἐκ Πατρός δι’Υἱοῦ», κατά τους Πατέρες μας. Κι αυτό μας το είπε ο ίδιος ο Χριστός: «Όταν, όμως, έρθει ο Παράκλητος, που εγώ θα στείλω σε σας από τον Πατέρα, το Πνεύμα της αλήθειας, που εκπορεύεται από τον Πατέρα, εκείνος θα δώσει μαρτυρία για μένα». (Ιω.15,26).
Και πρόσθεσε: «συμφέρει σε σας να φύγω. Γιατί, μόνο όταν προσφέρω τη λυτρωτική μου θυσία στον Σταυρό και ανέβω πάλι στον Πατέρα,θα σας στείλω το Άγιον Πνεύμα» (Ιω. 16,7).
Είναι «τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον»
Μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό το (συν)προσκυνούν και το συνδοξάζουν τα σύμπαντα. Γιατί είναι ομοούσιος και αχώριστος και συναΐδιος=αιώνιος της Αγίας Τριάδος. Πηγή ζωής, σοφίας, δύναμης, αγιασμού!
Είναι «τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν»
Στους χρόνους της Παλιάς Διαθήκης, αόρατο, μίλησε στο λαό του Θεού με το στόμα των Προφητών. Με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος προμηνούσαν τον ερχομό του Μεσσία Χριστού. Φανέρωναν το θέλημα του Θεού στον λαό Του. «Τάδε λέγει Κύριος» ή «Κύριος ἐλάλησεν». Έτσι έλεγαν πριν αρχίσουν να μιλάνε οι Προφήτες.
Το Άγιον Πνεύμα είναι ΠΡΟΣΩΠΟ.
Το Άγιον Πνεύμα έχει όλα τα γνωρίσματα του προσώπου: ερευνά, γνωρίζει, θέλει, ενεργεί, λυπάται, διδάσκει και υπενθυμίζει, κατευθύνει, κυβερνά, βοηθά και μεσιτεύει, αγαπά, μιλά διά των Προφητών, ονομάζεται Κύριος, έχει δύναμη, ζωοποιεί, δίνει ζωή, μαρτυρεί για τον Χριστό, ελέγχει την αμαρτία, οδηγεί στην αλήθεια, αποκαλύπτει το περιεχόμενο της πίστεως, συνετίζει, ομιλεί, κράζει. Μπορεί κάποιος να απειθήσει στο Πνεύμα και να το λυπήσει. Μπορεί να βρίσει το Άγιον Πνεύμα. Μπορεί κανείς να πει ψέμματα ή και να βλασφημήσει το Άγιον Πνεύμα.
Τρόποι εμφανίσεως του Αγίου Πνεύματος
Στην Αγία Γραφή το Άγιον Πνεύμα παρουσιάζεται με εμφανίσεις σαν περιστερά, στη βάπτιση του Χριστού, για να δείξει τη συμφιλίωση του Θεού και του ανθρώπου, σαν γλώσσες φωτιάς την ημέρα της Πεντηκοστής, για να φανεί πως το Ένα και αδιαίρετο Πνεύμα μπορεί να κατοικήσει σε κάθε άνθρωπο και σαν νεφέλη στη Μεταμόρφωση.
Η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος
Η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος δεν είναι ένας απλός βλάσφημος λόγος. Είναι εκδήλωση ηθικής πωρώσεως, με την οποία απωθείται κάθε σωτήρια ενέργεια του Αγίου Πνεύματος κι έτσι γίνεται απολύτως αδύνατη η ανάνηψη και ανόρθωση του ανθρώπου.
Τα ονόματα που δίνει η Αγία Γραφή στο Άγιον Πνεύμα
Και τα ονόματα που αποδίδει η Αγία Γραφή στο Άγιον Πνεύμα, δείχνουν ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό Πρόσωπο και όχι μια δύναμη του Θεού-Πατέρα. Πολλές οι ονομασίες αλλά ένα μόνο είναι το Άγιον Πνεύμα.
Πνεύμα, πνεύμα της αληθείας, Παράκλητος, Πνεύμα Θεού, Πνεύμα του Πατρός, πνεύμα ελευθερίας, αγιωσύνης, υιοθεσίας, επαγγελίας της Χάριτος, αγαθό, ηγεμονικό, συνέσεως, αιώνιο, ευθές, δόξης.
Η Θεότητα του Αγίου Πνεύματος.
Το Άγιον Πνεύμα είναι Θεός. Είναι ένα από τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Ισότιμο, ομότιμο και ομοούσιο με τα άλλα δύο, τον Πατέρα και τον Υιό.
Έχει θείες ιδιότητες. Έχει πανσσοφία και παγγνωσία, έχει πανταχού παρουσία. Παντοδυναμία, Αγιότητα, Αιωνιότητα,Αγαθότητα.
Το Άγιον Πνεύμα κάνει θεία έργα:
Δημιουργεί τον άνθρωπο, αναγεννά και σώζει τον άνθρωπο.Αγιάζει και δικαιώνει τον άνθρωπο, αγιάζει τους Αγγέλους. Διδάσκει τον άνθρωπο. Εμπνέει τις προφητείες. Κτίζει τη γη. Προλέγει τα μέλλοντα. Δίνει χαρίσματα. Ελέγχει.
Το έργο του Αγίου Πνεύματος στην Παλαιά Διαθήκη
Το έργο του Αγίου Πνεύματος μέσα στον χρόνο, αρχίζει από τη δημιουργία του κόσμου. Συνδημιουργεί με τον Πατέρα και τον Υιό τον κόσμο, τον άνθρωπο, τους αγγέλους. Συνδημιουργεί ως Θεός ισοδύναμος, ομότιμος και ομοούσιος.
Στην Παλαιά Διαθήκη είναι μαζί με τους πιστούς, αλλά όχι μέσα στους πιστούς, όπως είναι στην Καινή Διαθήκη. Επίσης, στην Παλαιά Διαθήκη το ΄Αγιον Πνεύμα δίνεται σε ορισμένους ανθρώπους, για ορισμένο χρονικό διάστημα και για ορισμένη υπηρεσία.
Το Άγιον Πνεύμα δεν προείπε μόνο την έλευση του Λυτρωτή, αλλά με τους διαδοχικούς προφήτες χειραγώγησε τον λαό, μέχρι που έδειξε τον ίδιο τον Χριστό, τον Διδάσκαλο και Σωτήρα του κόσμου. Όλα αυτά τα ενήργησε αφανώς και όχι ως ξεχωριστό πρόσωπο, αλλά είναι πάντοτε αχώριστο από τον Πατέρα-Θεό. Το Πνεύμα αυτό εμπνέει εναρέτους ανθρώπους. Ενδυναμώνει για να επιτελέσουν κατορθώματα. Δημιουργεί, φωτίζει τους Προφήτες. Πάντοτε εμφανίζεται αχώριστο με τον Θεό.
Το Άγιον Πνεύμα στην Καινή Διαθήκη
Η Καινή Διαθήκη είναι γεμάτη από το Άγιο Πνεύμα, από την αρχή ως το τέλος. Εδώ ο Κύριος αποκαλύπτει καθαρά πλέον το ιδιαίτερο Πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος. Δεν παρουσιάζεται πλέον ως απρόσωπη δύναμη και ενέργεια, αλλά ως διαίτερο Πρόσωπο, ως ο «Παράκλητος».
Ο Ιησούς αποκαλύπτεται στα Ευαγγέλια μπροστά στα μάτια μας με το βάπτισμα, όταν παίρνει το Πνεύμα. Αυτό το Πνεύμα τον οδηγεί στην έρημο, όπου παλεύει με τον σατανά, με τις αντιλήψεις της σύγχρονης εποχής του για τη σωτηρία. Τις νικά, τις υπερβαίνει και μπαίνει στη Συναγωγή. Εκεί γεμάτος με το Πνεύμα του Θεού διδάσκει ή εκβάλλει τα δαιμόνια. Όλη η ιστορία του Ιησού στα Ευαγγέλια δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο Ιησούς Πνευματοφόρος, νικητής του διαβόλου, της φθοράς, του θανάτου, της αγνοίας, της αμαρτίας, της πείνας, της ανθρώπινης κακοδαιμονίας και μιζέριας. Αλλά και οι Πράξεις των Αποστόλων, που διηγούνται τη συνέχεια του Χριστού μέσα στον κόσμο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αυτή η πραγματικότητα του Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία. Το Άγιο Πνεύμα οδηγεί τους Αποστόλους. Τους καθοδηγεί.
Η δράση του Αγίου Πνεύματος στη ζωή του Χριστού
Το Άγιον Πνεύμα καθάρισε, αγίασε και ενδυνάμωσε την Θεοτόκο κατά τη στιγμή της συλλήψεως του Θεού Λόγου. Η σάρκωση του Χριστού γίνεται «διά Πνεύματος Αγίου» από τα αγνά αίματα της Παρθένου Μαρίας.
Στη Βάπτιση του Χριστού το Άγιον Πνεύμα εμφανίζεται σαν περιστερά.
Μετά τη βάπτισή Του, ο Χριστός οδηγείται από το Πνεύμα το Άγιο στην έρημο για να πειρασθεί από τον διάβολο.
Ο Χριστός αρχίζει τη δημόσια δράση Του έχοντας την πεποίθηση ότι είναι χρισμένος από το Άγιον Πνεύμα.
Ο Κύριος βγάζει τα δαιμόνια διά του Αγίου Πνεύματος.
Ο Κύριος υπόσχεται στους μαθητές Του, ότι μετά την Ανάληψή Του θα αποστείλει το Πνεύμα για να τους δώσει δύναμη, να τους καθοδηγήσει, να τους διδάξει, να τους κάνει μάρτυρές του, να κρίνει τον κόσμο για αμαρτία, δικαιοσύνη και κρίση.
Ο Κύριος μετά την Ανάστασή Του δίνει το Άγιο Πνεύμα στους μαθητές Του.
Το Άγιον Πνεύμα και η Εκκλησία
Εντελώς ξεχωριστή και κεντρική θέση έχει το Άγιον Πνεύμα στην Εκκλησία. Η παρουσία και η ενέργειά Του είναι απαραίτητες. Ενεργεί «πολυμερῶς καί πολυτρόπως» (Εβρ.1,1). Το Άγιον Πνεύμα μας προετοιμάζει για τον Χριστό και κατεργάζεται μέσα μας τον ερχομό και την παρουσία του Κυρίου Ιησού. Όλοι οι πιστοί ενώνονται και συνάπτονται στην κοινή ανθρώπινη φύση του Χριστού με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αποτελούν το ενιαίο κοινό σώμα της αδιαίρετης Εκκλησίας. Τελικός σκοπός του έργου του Χριστού ήταν να λάβουμε το Άγιον Πνεύμα. Μόνο ο σφραγισμένος με το Άγιον Πνεύμα άνθρωπος είναι ολόκληρος και τέλειος! Ο Χριστιανός είναι Πνευματοφόρος. Φέρει μέσα του το Άγιον Πνεύμα και οδηγείται απ’Αυτό.
Η έλευσή Του στον κόσμο προφητεύεται ήδη στην Παλαιά Διαθήκη. Κι ο Χριστός υπόσχεται να στείλει στην Εκκλησία Του το Άγιον Πνεύμα μετά την αναχώρησή Του, για να τους δώσει δύναμη. Και πραγματικά έρχεται την ημέρα της Πεντηκοστής και ιδρύει την Εκκλησία.
Το Άγιον Πνεύμα διδάσκει και υπενθυμίζει στα μέλη της Εκκλησίας όσα δίδαξε ο Χριστός. Δια του Αγίου Πνεύματος έδωσε ο Χριστός τις εντολές Του στην Εκκλησία. Το Άγιον Πνεύμα κατευθύνει τους Αποστόλους στο ιεραποστολικό τους έργο. Δίνει θάρρος στους πιστούς να κηρύττουν τον λόγο του Θεού. Τοποθετεί Επισκόπους για να ποιμάνουν την Εκκλησία. Κατευθύνει την Αποστολική Σύνοδο και όλες τις άλλες Συνόδους της Εκκλησίας. Παρηγορεί την Εκκλησία την εποχή της ειρήνης, αλλά και την εποχή των διωγμών. Το Ευαγγέλιο κηρύττεται με το φωτισμό και τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Η ορθή πίστη φυλάσσεται από τους πιστούς με το Άγιον Πνεύμα, που κατοικεί μέσα τους. Με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος αποταμιεύθηκε και φυλάσσεται η Ιερά Παράδοση. Το Άγιον Πνεύμα προφητεύει για την αποστασία των εσχάτων χρόνων. Παραγγέλει να μην υπάρχουν αναμεταξύ μας σχίσματα. Οικοδομεί τους πιστούς και τους ενώνει σε ένα σώμα. Φέρνει ενότητα. Ενεργεί στο βάπτισμα για την είσοδο του ανθρώπου στην Εκκλησία. Το Άγιον Πνεύμα δέχεται ο βαπτιζόμενος στο Χρίσμα, με την επίθεση των χειρών ή το σφράγισμα. Και τον αναγεννά, του χαρίζει την υιοθεσία και τον αρραβώνα του Πνεύματος. Τον ζωοποιεί. Κατοικεί μέσα του. Ο άνθρωπος γίνεται ναός του Αγίου Πνεύματος. Ενεργεί τη θέωσή του. Ενεργεί στη Θεία Ευχαριστία τη μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Ενεργεί τα μυστήρια της Μετάνοιας και Εξομολογήσεως, όπως και στα άλλα Μυστήρια. Αναπαύεται στους πιστούς. Χορηγεί τη σωτηρία.
Το Άγιον Πνεύμα στη λατρεία της Εκκλησίας
Η λατρεία της Εκκλησίας γίνεται εν Αγίῳ Πνεύματι. Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται εν Πνεύματι Αγίῳ. Το Άγιον Πνεύμα μοιράζει χαρίσματα στους πιστούς για οικοδομή τους πνευματική και φέρνει καρπούς πνευματικούς:αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα, καλοσύνη, αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια (Γαλ.5,22-23). Γεννά χαρά στην ψυχή των πιστών. Μ’αυτό ξεχύνεται η αγάπη του Θεούς στους πιστούς. Δίνει λόγο να απολογούνται όταν κληθούν να δώσουν μαρτυρία για την πίστη τους.
Χρειάζεται καθαρότητα και προσωπικός αγώνας!
Για να παραμείνει, όμως, το Άγιον Πνεύμα στον άνθρωπο χρειάζεται η ανάλογη καθαρότητα και ο συνεχής προσωπικός του αγώνας. Να προσέχει να μη σβύσει το Άγιον Πνεύμα, που είναι μέσα του. Γιατί «χωρίς το Πνεύμα του Θεού δεν μπορούμε να σωθούμε, αδελφοί, γι’αυτό να διατηρούμε με την πίστη και με την αγνή συναναστροφή, για να μη μείνουμε χωρίς το Πνεύμα του Θεού και χάσουμε τη βασιλεία των Ουρανών» .
Ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει:
«Μή λυπεῖτε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον τοῦ Θεοῦ» (Εφεσ.4,30)!
«Τό Πνεῦμα μή σβέννυτε» ( Α΄Θεσ. 5,19)!
«Πνεύματι περιπατεῖτε»( Γαλ.5,16)!
Όλα τα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον!
Γιατί όλα τα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον! Αναβλύζει προφητείες! Καθιστά τους Ιερείς στο ιερατικό τους αξίωμα! Δίδαξε στους αγράμματους ψαράδες σοφία και τους ανέδειξε θεολόγους! Με τη θεία Του ενέργεια συγκροτεί όλο τον θεσμό της Εκκλησίας!
Παράκλητε, Παρηγορητή! Ενισχυτή και Οδηγέ μας! Έλα και στήσε τη σκηνή σου μέσα μας! Καθάρισέ μας από κάθε λέρωμα της αμαρτίας και κηλίδα! Εσύ που είσαι αγαθός και έχεις τον ίδιο θρόνο και την ίδια δόξα με τον Υιό και τον Πατέρα! Και σώσε μας!
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 1η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 2η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 3η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 4η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 5η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 6η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 7η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 8η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 10η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 11η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 12η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 13η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 14η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 15η Συνάντηση
