Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 14 Απριλίου, η 9η διαδικτυακή συνάντηση της σειράς που πραγματοποιεί ο Αρχιμανδρίτης π. Καλλίνικος Μαυρολέων, με γενικό τίτλο «Ορθόδοξη Κατήχηση», στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Ο π. Καλλίνικος, στην 10η αυτή συνάντηση, προχώρησε στην ανάλυση του 3ου άρθρου του Συμβόλου της Πίστεως.
To 3ο άρθρο τΣτΠ, οποίο λέει τα εξής:
- Τὸν δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα.
Πιστεύω ότι ο Υιός του Θεού, για μας τους ανθρώπους και για τη δική μας σωτηρία, κατέβηκε από την ουράνια δόξα Του στη γη και έλαβε σάρκα, όμοια με τη δική μας, από την Παρθένο Μαρία με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Έγινε δηλαδή ο τέλειος Θεός άνθρωπος όμοιος σε όλα μ’ εμάς, Θεάνθρωπος, εκτός από την αμαρτία, και έζησε σε συγκεκριμένο χρόνο πάνω στη γη.
Στο 2ο άρθρο είδαμε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο προαιώνιος Υιός του Θεού. Γεννήθηκε από τον Θεό –Πατέρα προ πάντων των αιώνων. Πώς, λοιπόν, μιλάμε και πάλι για τη Γέννησή Του;
Ας δούμε, όμως,πρώτα …
Ποιο μεγάλο κίνδυνο διέτρεχε η ανθρωπότητα, ώστε να έχει ανάγκη σωτηρίας;
Η αμαρτία, που γεννήθηκε από την αποστασία και την παρακοή των Πρωτοπλάστων, αν παρέμενε, εγκυμονούσε τον αιώνιο πνευματικό θάνατο. Η αμαρτία χάλασε τα ωραία που έπλασε ο Θεός. Απέκοψε τον άνθρωπο από τον Θεό, τις ζωτικές του ρίζες και τον παρέδωσε στη νέκρωση. Παρέδωσε τον άνθρωπο σε αντίθεες δυνάμεις. Ο άνθρωπος πήρε τον δρόμο της καταστροφής. Έχασε την αλήθεια. Έχασε τον Παράδεισο κι όλα τα δώρα του Θεού που γευόταν εκεί μέσα, την καθαρότητα, την αθανασία, την αλυπία, την αμεριμνησία, την ευθύτητα, την αθωότητα, την ακακία.
Ο Παράδεισος ήταν ερμητικά κλεισμένος γι’αυτόν. Η ρομφαία του αγγέλου εμπόδιζε την είσοδο. Κάποιος άλλος έπρεπε να τρέξει να τον βοηθήσει! Αυτός ο άλλος, όμως, δεν υπήρχε στην κτίση! Ούτε οι Άγγελοι είχαν τέτοια δυνατότητα, γιατί κι αυτοί ήσαν όντα κτιστά, πεπερασμένα. Ο μόνος που μπορούσε να λυτρώσει την πεσμένη φύση ήταν ο ίδιος ο πλάστης της, ο αγαθός και σοφός Δημιουργός της. Αυτός που πραγματικά αγαπούσε το πλάσμα του, κι ας αποστάτησε, μόνο αυτός γνώριζε τον τρόπο αλλά και διέθετε τη δύναμη να το λυτρώσει.
Έπρεπε, όμως, στο έργο της σωτηρίας να μπει κι ο ίδιος ο άνθρωπος. Έπρεπε το ον που θα πετύχαινε τη λύτρωση να μην είναι μόνο Θεός, αλλά και άνθρωπος. Να είναι Θεάνθρωπος.
Ο Θεός, λοιπόν, ήρθε στη γη για μας τους ανθρώπους και για τη δική μας σωτηρία.
Ακατανόητο θαύμα και μυστήριο. «Ὁ ἀχώρητος παντί, πῶς ἐχωρήθη ἐν γαστρί….»
Εκείνος που δεν τον χωρούν οι Ουρανοί και τα σύμπαντα, πώς χώρεσε μέσα στα άγια σπλάχνα της Παρθένου και γεννήθηκε Θεός «ενσαρκωμένος»! Θεάνθρωπος! Τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος! Προσκυνούμε με πίστη το μυστήριο! Με αγάπη προς τον Λυτρωτή μας μελετάμε το θαύμα!
Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ο ορισμένος από τον Θεό καιρός, «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τόν Υἱόν Αὐτοῦ εἰς τόν κόσμον» και «ἐπί γῆς ὤφθη καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη», φανερώθηκε και μας συναναστράφηκε, ως άνθρωπος όμοιος με μας. Ταπεινά!
«Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται»!
Κι «ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται»!
Έγινε άνθρωπος, Υιός ανθρώπου, για να μπορέσουν να Τον δουν, να Τον πλησιάσουν και να Τον αναστραφούν οι άνθρωποι. Μπήκε στη ζωή τους. Είχε φίλους και μαθητές. Έμπαινε καλεσμένος στα σπίτια των ανθρώπων. Και μάλιστα των αμαρτωλών. Καθόταν στο τραπέζι τους για να τους σώσει. Καθένας από αυτούς ήταν το χαμένο Του πρόβατο.
Κάθιζε τα παιδιά στα γόνατά του και τα ευλογούσε! Άπλωνε τα χέρια Του στους ασθενείς και τους θεράπευε! Στριμώνχνονταν γύρω Του χιλιάδες τα πλήθη για ν’ ακούσουν τη Θεία και πρωτάκουστη διδασκαλία Του!
Έδιναν εντολή τα θεϊκά Του χείλη και τυφλοί έβλεπαν! Παράλυτοι περπατούσαν! Δαιμονισμένοι ελευθερώνονταν! Νεκροί ανασταίνονταν!
Σε ένα Του βλέμμα τα αφρισμένα κύματα γαλήνευαν! Το νερό γινόταν κρασί! Και με λίγα ψωμάκια χόρταιναν χιλιάδες!
Ήταν η ενσαρκωμένη αγάπη! Κι αυτό είναι το πιο καταπληκτικό και ασύλληπτο θαύμα! Η Ενανθρώπισή Του! Η Θεία και Υπερφυσική Γέννησή Του!
Γιατί γεννήθηκε ο Χριστός ;
- γιά νά καταστρέψει τά ἔργα τοῦ διαβόλου.
- γιά νά σηκώσει τίς ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων.
- γιά νά σώσει τούς ἁμαρτωλούς.
- γιά νά πεῖ τήν ἀλήθεια.
- γιά νά εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου.
- γιά νά δώσει ζωή στούς ἀνθρώπους.
- γιά νά καλέσει σέ μετάνοια τούς ἁμαρτωλούς.
- γιά νά ὑπηρετήσει τούς ἀνθρώπους.
- γιά νά σώσει τούς ἀνθρώπους.
- γιά νά σώσει τόν κόσμο.
- γιά νά μήν ἔχουν πρόφαση οἱ ἄνθρωποι νά ἁμαρτάνουν.
- γιά νά υἱοθετηθοῦν οἱ ἄνθρωποι ἀπό τό Θεό καί νά ἐξαγοραστοῦν ὅσοι βρίσκονται κάτω ἀπό τό νόμο.
- γιά νά ἐκπληρώσει τό Νόμο καί τούς Προφῆτες.
- γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος θεός.
- γιά νά ἁγιάσει τήν ἀνθρώπινη σάρκα.
- γιά νά ξεριζώσει τήν ἁμαρτία.
- γιά νά μᾶς διδάξει τήν ταπείνωση.
- γιά νά φέρει τήν εἰρήνη μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων.
- γιά νά φέρει τήν ἀγαλλίαση στούς ἀνθρώπους.
Πώς γεννήθηκε ὁ Χριστός;
«Κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καί σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου».
Ο Υιός και Λόγος του Θεού, «κατέβηκε» από τον Ουρανό. Εκφράσεις ανθρώπινες. Η θεία ενανθρώπιση δεν ήταν «μετάστασις τοπική», αλλά «συγκατάβασις θεϊκή». Ο Λόγος χωρίς να υποστεί ουσιαστική μεταβολή, προσέλαβε κάτι που δεν είχε ως εκείνη την ώρα. Πίσω από την ανθρώπινη σάρκα έκρυψε από τα μάτια των ανθρώπων την τριαδική δόξα της θεότητας. Κι άμεσα φαινόταν η δόξα του, όπως στο όρος Θαβώρ, στη Μεταμόρφωσή Του και έμμεσα στα θαύματά του κυρίως.
Ο Θεός «ἐκένωσε» = άδειασε τον εαυτό Του από την αρχαία δόξα και εισήλθε στο πεδίο της ανθρώπινης ζωής. Μιας ζωής γεμάτης ταπεινώσεις, πόνο και οδύνη!
Κι εδώ αποτυπώνεται η πολλή αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, η υπερβαίνουσα πάντα νουν, το «άφραστον θαύμα», που δεν μπορεί να μετρηθεί με τη φτωχή μας διάνοια.
Θα μπορούσε βέβαια ο Θεός με μια παντοδύναμη προσταγή του να εξαλείψει την αμαρτία και ν’αφανίσει τη δύναμη του διαβόλου, δίνοντας στον άνθρωπο τη λύτρωση μια για πάντα από την τραγωδία της πτώσης του. Μιας πτώσης πραγματικής, που είχε ως συνέπειά της τον θάνατο. Έτσι και η λύτρωση έπρεπε να είναι αληθινή, έξω από τα μέτρα της φύσεως τόσο του Θεού όσο και του ανθρώπου. Γι’αυτό και βρήκε τον τρόπο, τη σάρκωση του Λόγου.
Ο Λόγος έγινε αληθινά άνθρωπος. Πήρε την πραγματική ανθρώπινη φύση, τη φύση του Αδάμ, χωρίς όμως το στοιχείο της φθοράς. Έπρεπε η φύση μέσῳ της οποίας θα διοχετευόταν στον κόσμο η νέα ζωή να είναι και αυτή νέα αληθινή και πραγματική, χωρίς τη φθαρμένη παλαιότητά της, το στοιχείο εκείνο που την έκανε να έχει ανάγκη λυτρώσεως, δηλαδή την αμαρτία.
Κι αυτή η φύση δόθηκε από το Άγιο Πνεύμα και την Παρθένο Μαρία. Στη φυσιολογική γέννηση του κάθε ανθρώπου, κάθε γεννώμενο κληρονομεί τη φυσική φθορά από τη φύση του προπάτορα. Η γέννηση του Θεανθρώπου έπρεπε να σπάσει αυτόν τον κύκλο της φθοράς, η γέννησή Του να είναι έξω από τα κοινά μέτρα της φύσεως. Ο Χριστός δεν έπρεπε να έχει φυσικό πατέρα, γιατί τότε θα ήταν κι αυτός ένας κοινός άνθρωπος. Γι’ αυτό την ανθρώπινη σπορά αντικατέστησε η δύναμη του Αγίου Πνεύματος, η οποία μέσα στη μήτρα της Παρθένου Μαρίας μόρφωσε το έμβρυο της ανακαινισμένης φύσεως. Στα σπλάχνα της απειρογάμου βλάστησαν οι νέοι άνθρωποι. Προήλθε η καινούρια κτίση. Το συλληφθέν στη μήτρα της Παρθένου καμιά σχέση δεν είχε με την παλαιά φύση, που οδηγούσε στη φθορά και τον θάνατο.
Έτσι στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκαν οι δύο φύσεις, η θεϊκή και η ανθρώπινη ασυγχύτως, ατρέπτως, αναλλοιώτως, αδιαιρέτως και αχωρίστως, όπως δογμάτισε η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος. Μεγάλο και φοβερό αυτό το μυστήριο και ακατάληπτο για τον ανθρώπινο νου.
Ο Χριστός είχε σώμα πραγματικό και όχι φανταστικό. Ο Ιησούς Χριστός αποκαλεί τον εαυτό Του Υιό του Θεού και Υιόν Ανθρώπου. Ογδόντα φορές υπάρχει στην Καινή Διαθήκη η έκφραση «Υιός Ανθρώπου» για να τονισθεί ότι εκτός από τη θεία φύση Του ο Χριστός είχε και την ανθρώπινη, που πήρε από την Παναγία. «Σάρξ έγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν».Έγινε πραγματικά τέλειος άνθρωπος, όμοιος με εμάς, εκτός της αμαρτίας.
Από την υποστατική ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού έχουμε και τις ακόλουθες συνέπειες:
- Η αντίδοση των ιδιωμάτων.
Τα ιδιώματα της μιας φύσεως του Θεανθρώπου Ιησού αποδίδονται στην άλλη φύση και αντιστρόφως. Δεν μετατρέπονται τα θεία ιδιώματα σε ανθρώπινα, ούτε τα ανθρώπινα σε θεία. Έχουμε αντίδοση, δηλαδή, μετάδοση, κοινοποίηση των ιδιωμάτων από τη μια φύση στην άλλη. Συγχρόνως δε συνυπάρχουν στο ένα και το αυτό Πρόσωπο, του Χριστού.
Ενδεικτικά θεία ιδιώματα είναι: η πανσοφία, η παγγνωσία, η παντοδυναμία, η πανταχού παρουσία, η αγαθότητα, η ευσπλαχνία, η αγιότητα, το αναμάρτητον.
Ανθρώπινα ιδιώματα είναι: η πείνα, η δίψα, η κούραση, ο ιδρώτας, ο ύπνος, η φθορά του σώματος, τα δάκρυα, ο θάνατος. Πιστεύομε, λοιπόν, και ομολογούμε ότι ο Χριστός-Θεός είναι και άνθρωπος τέλειος και ο Χριστός-άνθρωπος είναι και Θεός τέλειος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός είναι ΕΝΑ πρόσωπο.
- Η θέωση της ανθρώπινης φύσεως
Δεύτερη συνέπεια: Είναι η θέωση της ανθρώπινης φύσεως. Με το να ενωθεί η ανθρώπινη φύση με τον Υιό και Λόγο του Θεού στο ένα Πρόσωπο του Χριστού. Έλαβε τα δώρα και τα χαρίσματα της θείας φύσεως, χωρίς όμως να βγει από τα όριά της και να πάψει να είναι ανθρώπινη. Ήταν τέλεια ανθρώπινη φύση, αλλά έγινε αγία, ευλογημένη, δοξασμένη. Υψώθηκε όσο ήταν δυνατόν να υψωθεί και θεώθηκε, χωρίς να μεταβληθεί σε θεία.
- Η μια προσκύνηση και λατρεία του Ιησού Χριστού και κατά την ανθρώπινη φύση Του
Έτσι δημιουργήθηκε και μια τρίτη συνέπεια, ένα άλλο ευλογημένο αποτέλεσμα; Η μια προσκύνηση και λατρεία του Ιησού Χριστού και κατά την ανθρώπινη φύση Του. Αποδίδουμε και προσφέρουμε στην θεωμένη σάρκα του Κυρίου λατρευτική προσκύνηση, όπως και στη θεία. Κάνουμε τον σταυρό μας, κάνουμε προσκυνηματική μετάνοια και τον ασπαζόμαστε ως τέλειο Θεό και τέλειο άνθρωπο.
Την τεθεωμένη σάρκα του Κυρίου μας, αυτή κοινωνούμε στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, με καθαρότητα ψυχής και σώματος και δεχόμαστε τα ευεργετικά δώρα και τα χαρίσματα της τεθεωμένης σάρκας του Κυρίου μας και γινόμαστε «κοινωνοί θείας φύσεως».
- Η αναμαρτησία του Χριστού.
Τέταρτη συνέπεια είναι : η αναμαρτησία του Χριστού.
Η Αγία Γραφή μας βεβαιώνει ρητά ότι δεν έκανε καμιά αμαρτία! Είναι ο μόνος αναμάρτητος! Γιατί, ενώ μπορούσε να αμαρτήσει ως άνθρωπος, επειδή η ανθρώπινη φύση που πήρε είχε ενωθεί με την αναμάρτητη και πανάσπιλη θεία φύση, αυτή συγκρατούσε την ανθρώπινη, ώστε να μην αμαρτήσει, αλλά και της μετέδιδε την αναμαρτησία και την αγιότητά της, ώστε και να μην θέλει και να μην μπορεί να αμαρτήσει.
- Η ονομασία της Παρθένου Μαρίας, ως «Θεοτόκου»
Πέμπτη και τελευταία συνέπεια της υποστατικής ενώσεως των δύο φύσεων είναι:η ονομασία της αγίας Μητέρας του Χριστού, της Παρθένου Μαρίας, ως «Θεοτόκου». Αφού ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, «Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ», άρα και η αγία Μητέρα Του Παρθένος Μαρία, η Παναγία μας, είναι Θεοτόκος. Και είναι πράγματι Θεοτόκος, διότι γέννησε και έφερε στον κόσμο τον Θεό Λόγο.
Με τον Ευαγγελισμό της Παναγίας, μέσα στα σπλάχνα Της, στη μήτρα της, βρεφουργείται ο Κτίστης. Γίνεται το μεγάλο, το ασύλληπτο, το ακατάληπτο, το ανεπανάληπτο θαύμα. Γεννιέται εκ Παρθένου, στο Πρόσωπο του Χριστού, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός.
Η λέξη Θεοτόκος αποτελείται από δυο συνθετικά: Θεός, το οποίο αποκαλύπτει τη Θεότητα του Ιησού Χριστού και τόκος, που φανερώνει την ανθρωπότητα του Χριστού. Ο Θεός ετέχθη, έγινε άνθρωπος. Έγινε ΤΟΚΟΣ για να πληρώσει τον τόκο της αμαρτίας, που χρωστούσαμε όλοι και χρωστάμε, όλοι οι άνθρωποι.
Η Παναγία είναι και «Ἀειπάρθενος»
Η Παναγία είναι και «Ἀειπάρθενος». Παρθένος πρό του τόκου, κατά τον τόκο (την διάρκεια της κυοφορίας) και μετά τον τόκο. Κι αυτή η βασική αλήθεια της πίστεώς μας συμβολίζεται στην αγιογραφία με τρία αστέρια, που βλέπουμε στην Παναγία, ένα στο μέτωπο, ένα στον δεξιό ώμο και ένα στον αριστερό.
Η Παναγία μας έχει την πρώτη θέση μετά τον Υιό Της και Σωτήρα Χριστό στις καρδιές όλων των Ορθοδόξων Χριστιανών. Τιμούμε την Μητέρα του Θεανθρώπου πιο πάνω κι από τους Αγγέλους και όλους τους Αγίους. Στη δόξα της Παναγίας μας βλέπουμε τη δόξα του ανάρχου και πανάχραντου Τόκου Της, του Υιού της και Υιού του Θεού Πατρός.
Την νιώθουμε κοντά μας ως μητέρα στοργική, που πόνεσε από τον μαρτυρικό σταυρικό θάνατο του Υιού Της και έτσι μπορεί να νιώσει και τον δικό μας πόνο! Να μας συντρέξει! Να μας βοηθήσει, ακόμη και θαύματα να κάνει! Είναι η μεσίτρια για τη σωτηρία μας, όλων των αμαρτωλών, και η προστασία όλων των χριστιανών. Η Παναγία μας είναι πιο κοντά από κάθε άλλον στον Σωτήρα Χριστό και πρεσβεύει για μας.
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 1η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 2η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 3η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 4η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 5η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 6η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 7η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 8η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 9η Συνάντηση
