Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου, η 3η διαδικτυακή συνάντηση της σειράς που πραγματοποιεί ο Αρχιμανδρίτης π. Καλλίνικος Μαυρολέων, με γενικό τίτλο «Ορθόδοξη Κατήχηση», στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Ο π. Καλλίνικος, στην 3η αυτή συνάντηση, προχώρησε στην ανάλυση του 1ου άρθρου. Του Συμβόλου της Πίστεως.
1ο άρθρο
Πιστεύω εις έναν Θεόν…
Το πρώτο άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως μας μιλά για τον Θεό. Μας ζητά να ομολογήσουμε την πίστη μας σε ένα και μόνο Θεό. Τον ονομάζει Πατέρα μας. Επίσης Παντοκράτορα, δηλαδή παντοδύναμο και δημιουργό του ουρανού και της γης, δημιουργό όλου του κόσμου! Δημιουργό και όσων βλέπουμε, του υλικού κόσμου, αλλά και όσων δεν βλέπουμε, δηλαδή του πνευματικού κόσμου, των ψυχών μας, των αγγέλων κλπ.
Είναι ένας ο Θεός; Ή υπάρχουν κι άλλοι θεοί;
Το πρώτο που απαιτεί το ΣτΠ είναι η παραδοχή, με την καρδιά μας, ότι υπάρχει ένας και μόνον Θεός. Ένα ον άκτιστο, παντοδύναμο και δημιουργός όλου του κόσμου.
Ο Απόστολος Παύλος μας το λέει καθαρά: «Δεν υπάρχει κανείς άλλος θεός εκτός από τον Ένα. Γιατί κι αν ακόμη υπάρχουν, είτε στον ουρανό είτε στη γη, λεγόμενοι θεοί –όπως πραγματικά υπάρχουν πολλοί θεοί και κύριοι πολλοί – για μας όμως ένας Θεός υπάρχει, ο Πατέρας, από τον οποίο προέρχονται όλα κι εμείς ανήκουμε σ΄ Αυτόν. Και ένας Κύριος Ιησούς Χριστός, δια του οποίου έγιναν τα πάντα και εμείς δι’ αυτού» (Α΄Κορ. 8,4-6).
Μα μπορεί να ρωτήσει κανείς….
Τι είναι ο Θεός; Μπορούμε να αποδείξουμε την ύπαρξή του;
Η ίδια η Αγία Γραφή μας διδάσκει ότι είναι Πνεύμα ο Θεός. Κι έτσι μας προφυλάσσει από ανθρωπομορφικές και υλικές παραστάσεις του Θεού, που είχαν οι ειδωλολάτρες. Κι αφού είναι πνεύμα δεν μπορούμε να τον αντιληφθούμε με τις αισθήσεις μας. Η ύπαρξή του όμως μπορεί να αποδειχθεί κι από άλλα σαφέστατα γνωρίσματα. Ας πούμε μερικά:
Το Σύμπαν μιλά για τον Θεό….
- Το Σύμπαν. Όλα όσα μας περιβάλλουν, στη γη, στη θάλασσα, στον ουρανό, ο ωραιότατος αυτός κόσμος, όλα αυτά που τόσο τέρπουν την ψυχή μας, και που δεν χωρά στο μικρό μας μυαλουδάκι πόσο σοφά δημιουργήθηκαν, όλ’ αυτά δείχνουν καθαρότατα ότι υπάρχει ένας παντοδύναμος δημιουργός, ο Θεός.
- Ο άνθρωπος. Το πιο θαυμαστό, το πιο τέλειο δημιούργημα του Θεού, ασφαλώς είναι ο άνθρωπος. Η σύνθεση της πνευματικής και σωματικής του διαπλάσεως μας φανερώνει ότι μόνο Θεός πάνσοφος και παντοδύναμος ήταν δυνατόν να πλάσει ένα τέλειο σώμα, τον άνθρωπο, τόσο αρμονικά μάλιστα δεμένο με την ψυχή του.
- Η συνείδηση. Έχουμε μέσα μας μια «φωνή». Όταν κάνουμε κάτι καλό, αισθανόμαστε χαρά. Όταν κάνουμε κάτι «κακό», τότε αισθανόμαστε ενοχή και λύπη. Αυτό προέρχεται από μια έμφυτη δύναμη, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι υπάρχει Θεός που χαίρεται για τις αρετές μας και ανταμείβει τον αγώνα μας να τις αποκτήσουμε και λυπάται, όταν επιλέγουμε και μένουμε αδιόρθωτοι και αμετανόητοι στην κακία.
- Η έμφυτη επιθυμία που έχουμε όλοι οι άνθρωποι να απολαύσουμε το τέλειο αγαθό… Πάντα ο άνθρωπος ζητά κάτι ανώτερο και τελειότερο. Έτσι είναι πλασμένη η φύση μας, να ζητά τον μόνο τέλειο, τον Θεό!
- 5. Η ομολογία όλων των εθνών και όλων των φυλών από τότε που υπάρχουν άνθρωποι στη γη. Από όπου κι αν πέρασαν οι άνθρωποι, έστηναν βωμούς στον Θεό. Όλοι οι άνθρωποι, όλων των εποχών, λάτρευαν μια ανώτερη δύναμη, όπως την έλεγαν. Απολίτιστοι λαοί, βάρβαροι λαοί, ακόμη και οι πρωτόγονοι προτιμούσαν να θεοποιήσουν τα δέντρα, τα ζώα, τα αστέρια ή και άλλους ανθρώπους, παρά να μην πιστέψουν στον Θεό! Ο ιστορικός Πλούταρχος, είδε το φαινόμενο μέσα στην ιστορία και έγραψε: «Αν περιοδεύσεις σε όλο τον κόσμο, μπορείς να συναντήσεις πόλεις που δεν διαθέτουν τείχη, να μην έχουν βασιλιάδες, να μη γνωρίζουν γράμματα, να μη χρησιμοποιούν χρήματα, να μην έχουν ανάγκη νομισμάτων, να μη γνωρίζουν το θέατρο και τα γυμναστήρια. Όμως κανένας δεν υπάρχει που να είδε ή πρόκειται να δει στο μέλλον, πόλη χωρίς ναούς και άθεη, που να μη χρησιμοποιεί προσευχές, να μη χρησιμοποιεί όρκους και μαντείες, ούτε και θυσίες για την ευνοϊκή έκβαση των υποθέσεων, ούτε προσπάθεια απομακρύνσεως των συμφορών».
Ας δούμε τώρα ένα άλλο ερώτημα!
Μπορούμε να δούμε, μπορούμε να γνωρίσουμε την ουσία του Θεού;
Όχι! Αυτό είναι αδύνατο! Και για τους ανθρώπους και για τους αγγέλους! Πάλι ο Απ. Παύλος μας λέει ότι ο Θεός «κατοικεί σε φως, που δεν μπορεί κανείς να το πλησιάσει… Δεν Τον είδε ποτέ κανείς από τους ανθρώπους, ούτε μπορεί να Τον δει» (Α΄Τιμ.6,16).. Γι’ αυτό και οι άγιοι Πατέρες καλούν τον Θεό «άρρητο, ανεκδιήγητο, απερίγραπτο» …
Πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος με το χοϊκό, ανθρώπινο μυαλουδάκι του να δει τον Θεό; Πώς είναι δυνατόν να γνωρίσει την ουσία του Θεού; Κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει την ουσία του Θεού… Το τι είναι κατά την ουσία Του; Και τη φύση Του; Αυτά μας είναι τελείως άγνωστα! Ο Θεός είναι Πνεύμα. Ο Θεός είναι άπειρος και ακατάληπτος και μόνο αυτό μπορούμε να κατανοήσουμε απ’ όσα έχουν σχέση με αυτόν, την απειρία και την ακαταληψία Του.
Επομένως, δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την ουσία Του, ούτε μπορεί να χωρέσει μέσα στο μικρό μυαλουδάκι μας! Στην Π.Δ., στην έξοδο, διαβάζουμε «Δεν μπορείς δηλ. να δεις το πρόσωπό μου, διότι δεν μπορεί να με δει άνθρωπος να με δει και να ζήσει».
Ποια είναι η ουσία του Θεού;
Στο Θεό υπάρχουν ουσία και ενέργειες. Κατά μεν την ουσία του είναι αμέθεκτος… δηλαδή, δεν μπορούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την ουσία Του Θεού. Κατά δε τις ενέργειές του είναι μεθεκτός, και έχουμε κοινωνία μαζί Του.
Με την ουσία κατανοούμε ότι είναι κάτι διαφορετικό από εμάς. Είναι Θεός άγνωστος. Κρυμμένος! Με τις ενέργειές Του καταλαβαίνουμε ότι είναι γνωστός. Μας έχει αποκαλυφθεί! Και είναι κοντά μας.
Μόνο από τα δημιουργήματά του, τα έργα Του, στη δημιουργία Του και στην πρόνοιά Του, στην ορατή φύση, στη συνείδησή μας και κυρίως από τα όσα μας αποκάλυψε ο ίδιος, διά του Ιησού Χριστού, στις θείες ενέργειες, μπορούμε να δούμε και να γνωρίσουμε τις ιδιότητες του Θεού.
Ώστε άλλο ουσία κι άλλο θείες ενέργειες…
Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Ξέρουμε ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η ένωσή Του με τον Θεό. Αν ο Θεός όμως είναι μόνο ουσία, πώς θα θεωθούμε; Πώς θα ενωθούμε μαζί Του, αφού αυτό δεν γίνεται; Είναι είπαμε η ουσία του «αμέθεκτη». Θεωνόμαστε όταν μετέχουμε στις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Δεν είναι ο Θεός μας ένας θεός υπερβατικός, ένας θεός που δεν έχουμε καμιά σχέση μαζί του. Καμιά κοινωνία. Όχι. «Θεός ανενέργητος σημαίνει Θεός ανύπαρκτος», μας λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Ποιες είναι οι ιδιότητες του Θεού;
- Είναι Πνεύμα. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είπε στη Σαμαρείτιδα γυναίκα: «Πνεύμα ο Θεός»! Το πιο υψηλό. Το πιο καθαρό. Το πιο τέλειο. Και ως Πνεύμα είναι πανταχού παρών. Βρίσκεται παντού! «Πού να πάω μακριά από το Πνεύμα Σου και πού να κρυφτώ από το Πρόσωπό Σου; Αν ανεβώ στον ουρανό, Εσύ είσαι εκεί. Αν κατεβώ στον Άδη, είσαι πάλι εκεί. Αν απλώσω τις φτερούγες μου εκεί που ο ήλιος ξεμυτά ή εκεί που χάνεται στης θάλασσας τα βάθη κι εκεί το Χέρι Σου θα με καθοδηγεί και θα με κρατά σφιχτά η δεξιά Σου», λέει ο ψαλμωδός Δαβίδ (Ψαλμ. 138, 7-10). Είναι αχώρητος. Και δεν χωρά πουθενά γιατί είναι άυλος και απλούς και το άυλο δεν περικλείεται από τον χώρο.
- Είναι Αιώνιος. Ο Θεός δεν περιορίζεται από τον χρόνο. Δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Είναι πέρα και πάνω από τον χρόνο. Για το Θεό δεν υπάρχει διαίρεση του χρόνου σε παρελθόν, παρόν και μέλλον! Τα πάντα για τον Θεό είναι ένα συνεχές παρόν. «Εγώ είμαι το Α και το Ω. λέγει Κύριος ο Θεός, αυτός που αληθινά υπάρχει και υπήρχε και θα υπάρχει», μας φανερώνει ο ίδιος στην Αποκάλυψη.
- 3. Είναι Πανάγαθος: Η ευσπλαχνία Του για όλα τα πλάσματά Του και η αγαθότητά του είναι γενική. Όταν μας στέλνει τη βροχή, όταν ανατέλλει τον ήλιο, μας το είπε ο ίδιος, δεν ξεχωρίζει κανέναν! Δίκαιο ή άδικο, αγαθόν ή πονηρό! Όλα όσα έχουμε, Εκείνος μας τα δίνει! Και την υγεία μας, και την ευτυχία μας και τα αγαθά μας και τη δόξα μας και την ευημερία μας, όλη η ζωή μας, η κάθε πνοή μας, εξαρτάται από την πολλή Του αγάπη για τον άνθρωπο! Κι είναι και γνωστή και πιο μεγάλη απ’όλες τις άλλες «αγάπες» η δική Του αγάπη, δοκιμασμένη Αγάπη, αφού σφραγίστηκε με την αποστολή και τη σταυρική, ματωμένη θυσία του σαρκωμένου Υιού Του στη γη! Ο Θεός είναι ΑΓΑΠΗ, μας λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.
- Ο Θεός είναι Παντογνώστης! Γνωρίζει τα πάντα! Γνωρίζει τον εαυτό Του! Τον άνθρωπο, όλα όσα υπάρχουν στον ορατό και αόρατο κόσμο! Τα μεγάλα, τα μικρά, τα περασμένα και τα μέλλοντα! Όλες οι σκέψεις μας…. του είναι γνωστές! Η Αγία Γραφή μας διδάσκει και αυτό το ιδίωμα του Θεού: «Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του, πόσο ανεξιχνίαστες οι οδοί του», αναφωνεί ο Απόστολος Παύλος. Κι ακόμη ένα: «Δεν υπάρχει δημιούργημα στον κόσμο που να μπορεί να κρυφτεί από τον Θεό… Όλα είναι γυμνά και φανερά μπροστά στα μάτια του… Σ’ Αυτόν θα δώσουμε λόγο» ( Εβρ. δ΄13).
- 5. Είναι Δίκαιος και αγαπά την δικαιοσύνη. Προστατεύει τους δίκαιους και εναρέτους. Ως σοφός παιδαγωγός που αποβλέπει στη σωτηρία μας, χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους για να έρθουμε σε μετάνοια και επίγνωση της αλήθειας. Την Ημέρα της Κρίσεως θα αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του. Δεν υπάρχει προσωποληψία στον Θεό!
- Είναι Παντοδύναμος! Όλη η δημιουργία του κόσμου μας φανερώνει την παντοδυναμία του. Όλα μπορεί να τα κάνει! Τίποτε δεν είναι αδύνατο γι’ Αυτόν! Με ένα Του λόγο, είπε και έγιναν! Έδωσε εντολή και κτίστηκαν τα πάντα! Ο Θεός είναι ο δημιουργός του κόσμου. Και Αυτός φροντίζει για τον κόσμο με τη θεία Του Πρόνοια. «Ο Ιησούς τους κοίταξε και είπε. Αυτό είναι αδύνατο για τους ανθρώπους. Για τον Θεό όλα όμως είναι δυνατά» (Ματθ. Ιθ΄26). «Ένα μόνο είναι αδύνατο για τον Θεό, μας λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Το να ενωθεί με ακάθαρτο, προτού αυτό να καθαριστεί για να γίνει κατάλληλο προς ένωση μαζί Του».
8.Είναι αναλλοίωτος. Δηλ. δεν μεταβάλλεται, δεν αλλάζει, παραμένει ο ίδιος στο πέρασμα των αιώνων. «Εσύ αρχικά, Κύριε, θεμελίωσες την γη και οι ουρανοί είναι δικά σου έργα. Αυτοί θ’ αφανιστούν, μα εσύ θα παραμένεις. Και όλοι τους, σαν ρούχο θα παλιώσουν, και σαν μια φορεσιά θα τους τυλίξεις και θα αλλαχθούν. Αλλά εσύ είσαι πάντα ο ίδιος και τα χρόνια σου δεν θα τελειώσουν», βεβαιώνει η Αγία Γραφή.
- Είναι αυτάρκης. Κατέχει όλα τα αγαθά σε υπέρτατο βαθμό και δεν έχει ανάγκη από τίποτα, αφού «Αυτός είναι που δίνει σ΄ όλα τα ζώντα δημιουργήματα ζωή και αναπνοή και όλα όσα τους χρειάζονται για τη συντήρηση της ζωής τους» (Πράξ. 17,25).
Είναι και μακάριος. Δεν υπάρχει σ’Αυτόν πόνος και θλίψη. Είναι και η πηγή της μακαριότητας. Κοντά Του βρίσκει κανείς το πλήρωμα της χαράς και της ευφροσύνης!
- Είναι Πάνσοφος. Κατέχει όλη τη σοφία κι είναι η πηγή και ο χορηγός της σοφίας. Πού φαίνεται η πανσοφία Του; Στα δημιουργήματά Του και κατεξοχήν στον άνθρωπο. Ό,τι υπάρχει στον κόσμο, μικρό και μεγάλο, ορατό και αόρατο, διαλαλεί την πανσοφία του Θεού! Πόσο θαυμαστά είναι τα έργα σου, Κύριε! Όλα τα έκανες με σοφία!
- Είναι Άγιος. Ο Θεός είναι ο μόνος άγιος από τη φύση του. Ο μόνος καθαρός από την αμαρτία. Αυτός είναι η πηγή της αγιότητας για τους αγγέλους και τους ανθρώπους.
Αλλά….
Είναι και Πατέρας!
Ο Μόνος αγέννητος. Η αιτία και η αρχή των πάντων. Είναι αυθύπαρκτος. Δεν υπήρξε άλλος ή κάτι πριν από Αυτόν. Κανείς δεν τον έφτιαξε! Είναι Πατέρας και Γεννήτορας. Το πρώτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Γέννησε προαιώνια τον συνάναρχο Υιό του και Λόγο, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, που είναι ο Μόνος φυσικός Υιός Του. Το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
Τον Θεό, ως πατέρα μας τον αποκάλυψε ο Ίδιος ο Υιός Του, όταν ήρθε στη γη. Είναι ο Πατέρας όλων των ανθρώπων. Κάθε φυλής και χώρας…..
Είναι και Πατέρας μας γιατί ο Μονογενής Υιός Του, με την ενανθρώπηση και τη θυσία του, μας έκανε αδελφούς Του. Καθένας πια, που πιστεύει στον Ιησού Χριστό και βαπτίζεται εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, γίνεται Παιδί του Θεού!
Είναι Πατέρας! Και όταν συγχωρεί τους αμαρτωλούς! Και όταν σπλαχνίζεται τους δυστυχισμένους! Κι όταν μακροθυμεί για εκείνους που βλασφημούν το όνομά Του!
Πατέρας που νοιάζεται για μας! Που μας ευεργετεί, που μας συντηρεί, που μας περιθάλπει, που μας παρηγορεί, που μας ανακουφίζει, που μας τιμά και δοξάζει, που μας προφυλάσσει, που μας αμείβει, Πατέρας για όλους και για όλα όσα έχουμε!
Μακάρι να νιώθαμε πόσο μεγάλη είναι αυτή η τιμή, να έχουμε και μεις Πατέρα τον Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τον ένα Θεό Πατέρα.
Ως εδώ όμως για απόψε. Πρώτα ο Θεός θα συνεχίσουμε την άλλη εβδομάδα.
Σας ευχαριστώ πολύ. Χαίρετε!
