Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 12 Μαΐου, η 12η διαδικτυακή συνάντηση της σειράς που πραγματοποιεί ο Αρχιμανδρίτης π. Καλλίνικος Μαυρολέων, με γενικό τίτλο «Ορθόδοξη Κατήχηση», στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Ο π. Καλλίνικος, στην 12η αυτή συνάντηση, προχώρησε στην ανάλυση του 5ου άρθρου του Συμβόλου της Πίστεως.
To 5ο άρθρο τΣτΠ, οποίο λέει τα εξής:
«Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ κατὰ τὰς Γραφάς».
Τὴν τρίτη ἡμέρα ἀναστήθηκε, ὅπως τὸ βεβαιώνουν οἱ Γραφές.
Τρεις μέρες στον τάφο και δε γνώρισε διαφθορά!
Το πανακήρατο = αμόλυντο, άφθαρτο σώμα του Χριστού έμεινε τρεις ημέρες και τρεις νύχτες στον τάφο. Δεν γνώρισε διαφθορά, γιατί ήταν σώμα θεοχώρητο και θεοδύναμο! Μετά τον χωρισμό του από την ψυχή, η θεότητα δεν το εγκατέλειψε. Κι αυτό γιατί, όπως πολλές φορές το τονίσαμε, η ένωση των δύο φύσεων στον Χριστό ήταν αδιάσπαστη και αδιαχώρητη! Αυτό που προσέλαβε ο Χριστός, το έδεσε τόσο στενά με τη θεότητά Του, ώστε δεν το εγκατέλειψε ποτέ!
Αλλά, τι έγινε κατά τη διάρκεια της Τριημέρου ταφής ;
Μ΄αυτό θα ασχοληθούμε σήμερα και θα συνεχίσουμε την αναφορά μας στην Ανάσταση του Χριστού και στα επόμενα μαθήματα, μια και η Ανάσταση είναι το θεμέλιο της πίστεώς μας. Το πιο ουσιαστικό σημείο της πίστης μας. Αφού, αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, η πίστη μας, στο σύνολό της, είναι μάταιη!
Η κάθοδος του Χριστού στον Άδη.
Η δύναμη και η εξουσία του Χριστού, απεριόριστη και ακατανίκητη, απλώθηκε και σ’αυτά τα σκοτεινά βασίλεια του Άδη, για να δώσει κι εκεί τη μεγάλη λυτρωτική μάχη. Όπως νίκησε ο Χριστός τον Σατανά, εδώ στη γη, έτσι έπρεπε να συντρίψει και να εκμηδενίσει το κράτος του στη «χώρα της σκιάς και του θανάτου», όπου εκατομμύρια άνθρωποι στέναζαν κάτω από την πιο σκληρή και φαρμακερή τυραννία.
Πώς θα ήταν ο Χριστός Σωτήρας όλων των ανθρώπων, αν άφηνε στα νύχια του διαβόλου τα πλάσματά Του, όσα είχαν ζήσει και πεθάνει προτού ο Ίδιος σταυρωθεί και αναστηθεί;
Ποιες ψυχές ήταν κλεισμένες στον Άδη;
Όλες οι ψυχές όλων των ανθρώπων που είχαν πεθάνει πριν την Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού, από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τον δικό Του σταυρικό θάνατο του Σωτήρα και Λυτρωτή μας Ιησού Χριστού, όλων ανεξαιρέτως, κι όχι μόνο των αμετανόητων αμαρτωλών, των σκοτισμένων και σκληρυμένων από την κακία, ήταν κλεισμένες στον Άδη.
Εκεί λοιπόν και οι Πρωτόπλαστοι, οι Πατριάρχες, οι Δίκαιοι. Εκεί το αθώο θύμα του Κάιν, ο Άβελ, ο πρώτος νεκρός, ο πιστός Νώε, ο πάγκαλος Ιωσήφ, ο Νομοθέτης Μωυσής, ο ψαλμωδός Δαβίδ, οι τρεις παίδες της καμίνου, οι ενάρετοι άνθρωποι της Παλαιάς Διαθήκης. Όλοι ήταν πιστοί στον Θεό, αλλά εντούτοις έφεραν εκ γενετής το προπατορικό αμάρτημα.
Κι ασφαλώς, κι αυτοί θα είχαν διαπράξει κάποιες δικές τους, προσωπικές αμαρτίες. Ο Δαβίδ δεν είχε παρασυρθεί σε πολύ βαριά αμαρτήματα; Γι αυτό και στο βιβλίο του Ιώβ αναγράφεται «ποιος είναι καθαρός από τον ρύπο της αμαρτίας; Κανείς, έστω κι αν μία μονάχα ημέρα είναι ο βίος του στη γη» (Ιώβ,ιδ΄4-5).
Όλοι περίμεναν με ανέκφραστο πόθο τον ερχομό του Λυτρωτή, σύμφωνα εξάλλου με τις τόσες υποσχέσεις και αποκαλύψεις, που τους είχε δώσει ο Θεός.
Και οι ειδωλολάτρες γνώρισαν τον αληθινό Θεό!
Αλλά εκτός τους δικαίους, μέσα στον Άδη υπήρχαν και ειδωλολάτρες, που ποτέ δεν είχαν ακούσει ή είχαν γνωρίσει τον αληθινό Θεό και βασανισμένοι και ταλαιπωρημένοι από την πολλή τους αμαρτία λαχταρούσαν και προσδοκούσαν τη σωτηρία.
Σ΄όλο αυτό το πλήθος έπρεπε να κηρύξει την αλήθεια ο Χριστός. Να προσφέρει και σ’αυτούς τη σωτηρία και να τους καλέσει στη βασιλεία της ελευθερίας, της χαράς και της μακαριότητας.
Προηγήθηκε ο Πρόδρομος!
Αλλά κι εδώ στον Άδη, πριν από τον Κύριο ήρθε ο Πρόδρομος για να κηρύξει και να προετοιμάσει τις ψυχές για την έλευση του Μεσσία, του «ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ», του «αἵροντος την ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου». Κι αυτή την αλήθεια την ψάλλει η Εκκλησία μας στο απολυτίκιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου: «…ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων, εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν Ἅδη, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἵροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου».
Μα κι οι Γραμματείς κι οι Φαρισαίοι είχαν ακούσει για τη θριαμβευτική κάθοδό Του στον Άδη! Όταν Του ζητούσαν σημείο και απόδειξη για τη θεία Του αποστολή, τους είπε ότι θα δοθεί ένα μεγάλο σημείο στην αμαρτωλή αυτή γενιά, το σημείο που έχει προεικονιστεί με το καταπληκτικό γεγονός του Ιωνά του Προφήτη: «Όπως έμεινε ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους τρεις ημέρες και τρεις νύχτες, έτσι και ο Υιός του ανθρώπου θα παραμείνει στην καρδιά της γης τρεις ημέρες και τρεις νύχτες» (Ματθ. Ιβ’40).
Είναι φανερό ότι «καρδιά της γης» εννοεί ο Κύριος τον Άδη, χρησιμοποιώντας φρασεολογία της εποχής εκείνης. Κι ο Απόστολος Παύλος υποδηλώνει σε διάφορα χωρία την κάθοδο στον Άδη κι ο Απόστολος Πέτρος, που καθαρά και ξάστερα γράφει ότι «πήγε και κήρυξε στις φυλακισμένες στο Άδη ψυχές» και «κήρυξε το χαρμόσυνό του μήνυμα και στους νεκρούς… για να βρουν τη ζωή που χορηγεί το Άγιο Πνεύμα» (Α΄Πέτρ. γ΄19 και δ΄6).
Αφού με τη θριαμβευτική κραυγή «τετέλεσται» διαλάλησε ο Χριστός ότι έφερε εις πέρας το μέγα έργο Του, κατέβηκε στον Άδη για να σώσει τους δεσμώτες του. Κι ενώ το άχραντο σώμα Του χωρίς να υποστεί καμιά φθορά και αποσύνθεση, όπως υφίστανται τα νεκρά ανθρώπινα σώματα, Αυτός με την ανθρώπινη ψυχή Του, ενωμένη και αυτή αδιάσπαστα με τη Θεότητα, κατέβηκε ως Θεάνθρωπος στα βασίλεια του πόνου.
Αν και πέθανε ως άνθρωπος πάνω στον Σταυρό και η αγία Του ψυχή χωρίστηκε από το άχραντο σώμα Του, εντούτοις η Θεότητα έμεινε αχώριστη και από τα δύο, από την ψυχή και από το σώμα. Όπως ζούσε στη γη και με το σώμα Του, έτσι και με την ψυχή, ως Θεάνθρωπος πάλι, κατέβηκε στις ψυχές του Άδη, για να κηρύξει και σ’αυτές τη μετάνοια.
Ήθελε και κατέβηκε στον Άδη!
Ενώ όλοι οι άνθρωποι είχαν αυτή την αναγκαία κατάληξη, Εκείνος είχε τη δύναμη να πάει ή να μην πάει. Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος εδογμάτισε ότι ο Χριστός «ἑκουσίως κατῆλθε στόν Ἅδη». Δεν κατέβηκε όπως κατεβαίνουμε αναγκαστικά εμείς, αλλά με τη δική Του θέληση και δύναμη, γιατί δεν ήταν υποκείμενος στον θάνατο. Κι ενώ κατέβηκε μόνος στον Άδη, ξαναγύρισε με πλήθος!
Πού είναι ο Άδης;
Πού είναι αυτός ο Άδης στον οποίο κατέβηκε ο Χριστός «μετά ψυχῆς ὡς Θεός»; Δεν γνωρίζουμε. Μια και πρόκειται για ψυχές, για πνευματικές περιοχές, δεν ισχύουν τα μέτρα και οι χώροι που ισχύουν για τόπους υλικούς. Η Αγία Γραφή μιλά αλληγορικά για την τοποθεσία του Άδη. Λέει ότι βρίσκεται κάτω από τη γη, στα καταχθόνια, στα κατώτατα μέρη της γης.
Με τις εικόνες αυτές δεν ορίζει τον τόπο. Εκφράζει τη σκοτεινή και θλιβερή κατάσταση που επικρατεί εκεί. Κατάσταση πένθους, οδύνης, καταθλιπτικής σιωπής και αιωνίου σκότους. Ο Άδης ήταν ανοικτός για κείνους που πέθαιναν. Ήταν όμως κλειστός για όλους εκείνους που ήθελαν να τον εγκαταλείψουν! Κανείς δεν μπορούσε να φύγει από κει! Ώσπου, ήρθε ο Χριστός, με την θεοπρεπή Του εξουσία και δύναμη και κήρυξε τη μετάνοια. Κάλεσε τους καλοπροαίρετους και καλούς να δεχθούν τη σωτηρία! Τους άνοιξε τον δρόμο προς τη μακαριότητα του Ουρανού!
«Όπως έλαμψε στους ανθρώπους της γης ως ήλιος δικαιοσύνης ο Χριστός, έτσι έπρεπε να λάμψει το φως Του και στους υποκάτω της γης, στη χώρα της σκιάς και του θανάτου. Όπως στη γη γι’αυτούς που Τον πίστεψαν έγινε αίτιος σωτηρίας και για τους αμετανόητους αίτιος καταδίκης, έτσι έπρεπε να γίνει και με τις ψυχές του Άδη»,μας λέει ο ιερός Δαμασκηνός.
Όλοι, λοιπόν, άκουσαν το κήρυγμα του Χριστού!Κι ο καθένας πήρε μια θέση απέναντί Του κι απέναντι στην αιωνιότητα! Όσοι πίστεψαν πήραν αμέσως το ανεκτίμητο δώρο της λυτρώσεως και της δικαιώσεως! Και με γλυκιά ελπίδα περιμένουν την απερίγραπτη μακαριότητα του Παραδείσου, που σ’αυτούς και σε όλους τους δικαίους θα δώσει ο Χριστός κατά την Δευτέρα Παρουσία Του.
Ανυπέρβλητη η δύναμή Του!
Έτσι ο Χριστός κατέλυσε τον θάνατο κι έγινε ο δωρεοδότης της Αναστάσεως και της αιωνίου ζωής! Καμιά σκοτεινή δύναμη δεν στάθηκε ικανή να τον κρατήσει στη σκιά του θανάτου! Κι έγινε «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν».
Κι από τότε ο κάθε πιστός, με τη Χάρη του αναστημένου Χριστού, έχει κι αυτός τη δύναμη να νικά τον θάνατο και τον Άδη! Διότι ο μεν πνευματικός θάνατος καταργείται αμέσως με την πνευματική μας αναγέννηση, όταν δια της πίστεως και με το βάπτισμα συνδεθούμε με την πηγή της ζωής, τον Χριστό, ο δε σωματικός θάνατος παραμένει προς το παρόν στην παρούσα ζωή, αλλά έχει χάσει κατά πολύ τη δύναμή του και θα καταλυθεί κι αυτός οριστικά, μετά την κοινή ανάσταση των νεκρών.
Ο άγιος Πατέρας μας Επιφάνιος, Επίσκοπος Κωνσταντίας (παλαιάς Σαλαμίνος) της Κύπρου, έχει γράψει ένα υπέροχο λόγο γι’ αυτή την κατάβαση του Κυρίου στον Άδη και το κήρυγμά Του. Σας συνιστώ να τον διαβάσετε με προσοχή ολόκληρον! Για να πάρετε μια γεύση, θα σας διαβάσω μερικά αποσπάσματα και θα κλείσω μ’αυτά.
«Α. Τί εἶναι αὐτό πού συμβαίνει σήμερα; Μεγάλη σιωπή εἶναι ἁπλωμένη στή γῆ. Μεγάλη σιωπή καί ἠρεμία. Μεγάλη σιωπή γιατί κοιμᾶται ὁ Βασιλιάς. ῾Η γῆ φοβήθηκε καί ἡσύχασε, ἐπειδή ὁ Θεός μέ τό σῶμα κοιμήθηκε καί ἀνέστησε αὐτούς πού κοιμόνταν ἀπ’ τήν ἀρχή τῶν αἰώνων. ῾Ο Θεός μέ τό σῶμα πέθανε, καί τρόμαξε ὁ ῞ᾼδης. ῾Ο Θεός γιά λίγο κοιμήθηκε, καί ἀνέστησε αὐτούς πού βρίσκονταν στόν ῞ᾼδη.
………………..
ΛΑ. Καθώς, λοιπόν, αὐτά ἔτσι γίνονταν στόν ῞ᾼδη καί λέγονταν καί ὅλα θορυβοῦνταν καί σείονταν, καί ὁ Κύριος κόντευε νά φτάσει στά πιό κατώτερα μέρη, ὁ ᾿Αδάμ, αὐτός πού δημιουργήθηκε πρίν ἀπό ὅλους, ὁ πρωτόπλαστος καί πρωτόθνητος, πού βρισκόταν πιό βαθειά ἀπό ὅλους, δεμένος πολύ γερά, ἄκουσε τά βήματα τοῦ Κυρίου, πού ἐρχόταν πρός τούς φυλακισμένους καί ἀναγνώρισε τή φωνή Του καθώς περπατοῦσε μέσα στό δεσμωτήριο. Στράφηκε τότε πρός ὅλους ὅσοι ἦταν μαζί του γιά αἰῶνες δέσμιοι καί τούς εἶπε· ᾿Ακούω τόν ἦχο τῶν βημάτων Κάποιου πού ἔρχεται πρός ἐμᾶς. Καί ἐάν πραγματικά μᾶς ἀξίωσε ᾿Εκεῖνος νά ἔλθει ἐδῶ, τότε ἐμεῖς θά ἐλευθερωθοῦμε ἀπ’ τά δεσμά μας. ᾿Εάν Τόν δοῦμε πραγματικά ἀνάμεσά μας, τότε ἐμεῖς θά σωθοῦμε ἀπό τόν ῞ᾼδη.
ΛΒ. Καί καθώς ὁ ᾿Αδάμ αὐτά καί ἄλλα σάν αὐτά ἔλεγε πρός ὅλους τούς συγκαταδίκους του, μπαίνει ὁ Κύριος κρατώντας τό νικηφόρο ὅπλο τοῦ Σταυροῦ. Μόλις Τόν εἶδε ὁ πρωτόπλαστος ᾿Αδάμ, χτύπησε τό στῆθος του γεμάτος ἔκπληξη καί φώναξε μέ δυνατή φωνή πρός ὅλους λέγοντας· «῾Ο Κύριός μου ἄς εἶναι μαζί μέ ὅλους». Καί ἀποκρίθηκε ὁ Χριστός καί εἶπε στόν ᾿Αδάμ· «῎Ας εἶναι μαζί καί μέ τό δικό σου πνεῦμα». Καί τόν πιάνει ἀπό τό χέρι καί τόν σηκώνει καί τοῦ λέει· «Σήκω ἐσύ πού κοιμᾶσαι καί ἀναστήσου ἀπό τούς νεκρούς, καί θά σέ φωτίσει ὁ Χριστός». ᾿Εγώ, ὁ Θεός σου, πού γιά χάρη σου ἔγινα γιός σου, πού γιά χάρη σου καί σ᾿ αὐτούς πού κατάγονται ἀπό ἐσένα λέω τώρα, δίνοντάς τους μέ τήν ἐξουσία μου τήν ἐλευθερία ἀπ’ τά δεσμά τους· Βγεῖτε ἔξω. Καί σ’ ὅσους βρίσκονται στό σκοτάδι λέω· Λάβετε φῶς. Καί στούς κεκοιμημένους λέω· ᾿Αναστηθεῖτε.
Καί ἐσένα, ᾿Αδάμ, προστάζω· Σήκω ἐσύ πού κοιμᾶσαι, γιατί δέν σέ δημιούργησα γι’ αὐτό, γιά νά μένεις δηλαδή φυλακισμένος στόν ῞ᾼδη. ᾿Αναστήσου ἀπό τούς νεκρούς. ᾿Εγώ εἶμαι ἡ ζωή τῶν νεκρῶν. ᾿Αναστήσου δικό μου πλάσμα, ἀναστήσου ἐσύ ἡ δική μου μορφή πού σέ δημιούργησα σύμφωνα μέ τή δική μου εἰκόνα. Σήκω νά φύγουμε ἀπό ἐδῶ. Γιατί ἐσύ εἶσαι μέσα σέ μένα καί ἐγώ μέσα σ’ ἐσένα. ᾿Εγώ ὡς ἄνθρωπος κι ἐσύ ἔχουμε τήν αὐτή φύση. Γιά χάρη σου ἐγώ ὁ Θεός σου ἔγινα γιός σου. Γιά χάρη σου ἐγώ ὁ Δεσπότης ἔλαβα τή δική σου μορφή τοῦ δούλου. Γιά χάρη σου ἐγώ πού βρίσκομαι ὑψηλότερα ἀπό τούς οὐρανούς, ἦλθα ἐπάνω στή γῆ καί κατέβηκα πιό κάτω ἀπό τή γῆ. Γιά σένα τόν ἄνθρωπο ἔγινα σάν ἀβοήθητος ἄνθρωπος ἀφημένος ἀνάμεσα στούς νεκρούς. Γιά σένα πού βγῆκες μέσα ἀπ’ τόν κῆπο -τῆς ᾿Εδέμ-, παραδόθηκα στούς ᾿Ιουδαίους μέσα στόν κῆπο -τῆς Γεθσημανῆ- καί μέσ᾿ στόν κῆπο σταυρώθηκα. ΛΓ. Δές στό πρόσωπό μου τά φτυσίματα, πού δέχτηκα γιά χάρη σου, γιά νά σέ ἀποκαταστήσω ὅπως ἤσουν ὅταν σοῦ εἶχα δώσει τό ἐμφύσημά μου. Δές τά ραπίσματα πού δέχτηκα στά σαγόνια μου, πού τά καταδέχτηκα γιά νά ἐπαναφέρω τήν ἀλλοιωμένη μορφή σου στό κατ’ εἰκόνα μου. Δές στή ράχη μου τό μαστίγωμα πού τό καταδέχτηκα γιά νά διαλύσω τό φορτίο τῶν ἁμαρτιῶν σου πού εἶχες ἐπάνω στήν πλάτη σου. Δές τά καρφωμένα μου χέρια πού καλῶς τά ἅπλωσα ἐπάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ γιά σένα πού κακῶς ἅπλωσες τά χέρια σου στό ἀπαγορευμένο ξύλο – δέντρο. Δές τά πόδια μου πού τρυπήθηκαν καί καρφώθηκαν στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ, γιατί τά δικά σου πόδια κακῶς ἔτρεξαν πρός τό δέντρο τῆς παρακοῆς τήν ἕκτη ἡμέρα κατά τήν ὁποία βγῆκε ἐναντίον σου ἡ καταδικαστική ἀπόφαση, καί πάλι κατὰ τήν ἕκτη ἡμέρα ἐργάζομαι γιά τήν ἀνάπλασή σου καί γιά τό ἄνοιγμα τοῦ παραδείσου.
ΛΔ. Γεύθηκα γιά χάρη σου τή χολή γιά νά σοῦ θεραπεύσω τήν πικρή ἡδονή πού γεύθηκες ἀπό τόν γλυκό ἐκεῖνο καρπό. Γεύθηκα τό ξύδι, γιά νά καταργήσω ἀπό ἐσένα τό δριμύ κι ἀφύσικο ποτήριο τοῦ θανάτου. Δέχτηκα τόν σπόγγο γιά νά σβήσω τό χειρόγραφο πού ἔγραφε τίς ἁμαρτίες σου. Δέχτηκα τό καλάμι, γιά νά ὑπογράψω τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. ῞Υπνωσα ἐπάνω στόν Σταυρό καί τρυπήθηκα μέ λόγχη στήν πλευρά, γιά σένα πού σέ ὕπνωσα στόν Παράδεισο καί ἔβγαλα ἀπό τήν πλευρά σου τήν Εὔα. ῾Η δική μου πλευρά θεράπευσε τόν πόνο τῆς πλευρᾶς σου. ῾Ο δικός μου ὕπνος θά σέ βγάλει ἔξω ἀπό τόν ὕπνο σου στόν ῞ᾼδη. ῾Η λόγχη πού μέ τρύπησε σταμάτησε τή ρομφαία πού στρεφόταν ἐναντίον σου.
ΛΕ. Σήκω, λοιπόν, ἄς φύγουμε ἀπό ἐδῶ. Σέ ἔβγαλε ὁ ἐχθρός ἀπό τόν γήινο Παράδεισο. Σέ ἀποκαθιστῶ, ὄχι πλέον στόν Παράδεισο, ἀλλά σέ οὐράνιο θρόνο. Σέ ἐμπόδισα νά φᾶς ἀπό τό τυπικό δέντρο τῆς ζωῆς, τώρα ὅμως ἑνώθηκα μαζί σου ἐγώ πού εἶμαι ἡ Ζωή. Διέταξα τά Χερουβίμ νά σέ φρουροῦν σάν δοῦλο. Τώρα κάνω τά Χερουβίμ νά σέ προσκυνήσουν ὡς θεό. Κρύφτηκες τότε ἀπό τόν Θεό γιατί ἤσουν γυμνός, νά ὅμως τώρα πού ἔκρυψες μέσα σου γυμνό τόν Θεό. Ντύθηκες τόν δερμάτινο χιτώνα τῆς ντροπῆς, ἀλλά ἐγώ ὄντας Θεός ντύθηκα τόν ματωμένο χιτώνα τῆς σάρκας.
Γι’ αὐτό σηκωθεῖτε, ἄς φύγουμε ἀπό ἐδῶ, ἀπό τόν θάνατο στή ζωή, ἀπό τή φθορά στήν ἀφθαρσία, ἀπό τό σκοτάδι στό αἰώνιο φῶς. Σηκωθεῖτε, νά φύγουμε ἀπό ἐδῶ, ἀπό τήν ὀδύνη στήν εὐφροσύνη, ἀπό τή δουλεία στήν ἐλευθερία, ἀπό τή φυλακή στήν ἄνω ῾Ιερουσαλήμ, ἀπό τά δεσμά στήν ἄνεση, ἀπό τή σκλαβιά στήν τρυφή τοῦ Παραδείσου, ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό.
ΛΣΤ. Γι’ αὐτόν τόν σκοπό πέθανα καί ἀναστήθηκα, γιά νά γίνω Κύριος νεκρῶν καί ζωντανῶν. Σηκωθεῖτε, νά φύγουμε ἀπό ἐδῶ, διότι ὁ οὐράνιος Πατέρας μου περιμένει τό χαμένο πρόβατο. Τά ἐννενήντα ἐννιά πρόβατα τῶν ᾿Αγγέλων περιμένουν τόν σύνδουλό τους ᾿Αδάμ πότε νά ἀναστηθεῖ, καί πότε νά ἀνέβει, καί πότε νά ἐπιστρέψει πρός τόν Θεό. ῾Ο Χερουβικός θρόνος ἔχει ἑτοιμαστεῖ. Αὐτοί πού θά σᾶς ἀνεβάσουν εἶναι γρήγοροι καί βιάζονται. ῾Ο χῶρος τοῦ γάμου ἔχει προετοιμαστεῖ. Τό δεῖπνο εἶναι στρωμένο. Οἱ αἰώνιες σκηνές καί οἱ τόποι διαμονῆς εἶναι ἕτοιμοι.
῎Εχουν ἀνοιχτεῖ οἱ θησαυροί τῶν ἀγαθῶν, ἔχει ἑτοιμαστεῖ ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν πρίν ἀπό αἰῶνες. Τά ἀγαθά πού περιμένουν τόν ἄνθρωπο δέν τά ἔχει δεῖ μέχρι τώρα μάτι καί αὐτιά δέν ἄκουσαν γι’ αὐτά, καί δέν τά ἔβαλε νοῦς ἀνθρώπου.
ΛΖ. Αὐτά καί ἄλλα σάν αὐτά εἶπε ὁ Κύριος. Καί ἀνασταίνεται ὁ Χριστός καί ὁ ἑνωμένος μαζί Του ᾿Αδάμ κι ἀνασταίνεται μαζί καί ἡ Εὔα. ᾿Αναστήθηκαν καί πολλά ἄλλα σώματα δικαίων πού εἶχαν πεθάνει ἀπό τήν ἀρχή τῶν αἰώνων, κηρύττοντας τήν τριήμερη ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, τήν ὁποία, οἱ πιστοί ἄς τήν ὑποδεχτοῦμε κι ἄς τή δοῦμε κι ἄς τήν ἀγκαλιάσουμε, χορεύοντας μαζί μέ τούς ᾿Αγγέλους καί γιορτάζοντας μαζί μέ τούς ᾿Ασωμάτους καί δοξάζοντας μαζί τους τόν Χριστό πού μᾶς ἀνέστησε ἀπό τή φθορά καί μᾶς ζωοποίησε.
Σ’ Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα καί ἡ δύναμη, μαζί μέ τόν χωρίς ἀρχή Πατέρα Του καί τό Πανάγιο καί ἀγαθό καί ζωοποιό Πνεῦμα Του, τώρα καί πάντοτε καί στούς ἀτέλειωτους αἰῶνες. ᾿Αμήν».
᾿Αποσπάσματα ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ ἁγίου ᾿Επιφανίου Κύπρου
μέ θέμα· «Τῷ ἁγίῳ καὶ μεγάλῳ Σαββάτῳ»
ἤτοι Εἰς τήν Θεόσωμον Ταφήν τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ καί εἰς τόν ᾿Ιωσήφ τόν ἀπό ᾿Αριμαθαίας, καί εἰς τήν ἐν τῷ ͺ῞Αδη τοῦ Κυρίου κατάβασιν, μετά τό σωτήριον πάθος παραδόξως γεγενημένην.
(ΒΕΠΕΣ 77, σελ. 139-157)
(῾Η μετάφραση εἶναι ἀπό τό βιβλίο «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΤΕΒΗΚΕ ΣΤΟΝ ΑΔΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΑΝΑΣΤΗΘΗΚΕ») τοῦ Γεωργίου Β. Μαυρομάτη. ᾿Εκδόσεις ᾿Επέκταση 1998
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 1η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 2η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 3η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 4η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 5η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 6η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 7η Συνάντηση
Ορθόδοξη Κατήχηση»: 8η Συνάντηση
