Μία σύγχρονη ασκητική μορφή που έζησε στα χρόνια μας στο νησί της Λέσβου, ο παπά Φώτης υπήρξε αναμφισβήτητα μία μορφή κολλυβαδικής εποχής, με αρχές και βιώματα οσίων ασκητών, που μόνο στα συναξάρια των Αγίων διαβάζουμε.
Ήταν διά Χριστόν σαλός. Αγιορείτης στο ξεκίνημα της ιερατικής του διακονίας, αλλά και μέχρι τέλους πιστός στις αρχές της μοναχικής πολιτείας, παρ’ όλο που έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του ένας περιπλανώμενος για την αγάπη του Χριστού μας.
Εσπερίδα αφιερωμένη στη μεγάλη και αγία προσωπικότητα του παπά Φώτη Λαυριώτη, που έμεινε γνωστός ως ο δια Χριστόν σαλός της Λέσβου, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του τρίμηνου προγράμματος καθημερινών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων “ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…” και είχαν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν πλήθος πιστών που κατέκλυσε την αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου.
Κεντρικός συντονιστής ήταν ο Διευθυντής Προγράμματος του Ραδιοφωνικού Σταθμού “Πειραϊκή Εκκλησία” κ. Λυκούργος Μαρκούδης, ενώ εισηγητές της βραδιάς ήταν ο Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Μαϊδώνης, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, ο Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αφαλωνιάτης, εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Αντωνίου στον Τρυγώνα Πλωμαρίου Λέσβου, ο Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Πόπης, προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς και ο Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλής Χριστοδούλου, εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου Αχαρνών και συγγραφέας βιογραφικών βιβλίων του τιμώμενου Γέροντα.
Σε έντονο και συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα, όλοι οι εισηγητές κατέθεσαν τις εμπειρίες και τα βιώματα τους από τη σχέση και επαφή τους με τον παπά Φώτη. Οι πολύτιμες μαρτυρίες τους περιγράφουν το πλαίσιο της ζωής του με κυριότερο χαρακτηριστικό το χλευασμό και την καταφρόνηση του κόσμου. Ατιμέλητος, μικρόσωμος, ξυπόλητος, με τον αχώριστο βαρύ ντορβά του, ζώντας σε ένα χαμόσπιτο, ανεπιτήδευτος και αφιλάργυρος, ο σαλός παπά Φώτης έκανε τη διαφορά όπου κι αν βρέθηκε και σημάδεψε ανεξίτηλα τις καρδιές και τις ζωές όσων τον γνώρισαν και βρέθηκαν κοντά του.
Λυκούργος Μαρκούδης: Η δια Χριστόν σαλότης είναι ειδικό χάρισμα του Αγίου Πνεύματος
Στη σημασία του όρου σαλότητα μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, αναφέρθηκε στην έναρξη της εκδήλωσης ο Διευθυντής Προγράμματος του Ραδιοφωνικού Σταθμού “Πειραϊκή Εκκλησία” κ. Λυκούργος Μαρκούδης. Περιγράφοντας τη ζωή των δια Χριστόν σαλών, ο συντονιστής της βραδιάς είπε μεταξύ άλλων:
“Η δια Χριστόν σαλότης είναι ειδικό χάρισμα του Αγίου Πνεύματος, μοναδικό στο είδος και στη μέθοδο. Προσφέρεται όμως σε ελάχιστους και εκλεκτούς. Τι είναι όμως οι Άγιοι που χαρακτηρίσθηκαν ως δια Χριστόν σαλοί; Είναι εκείνοι, οι οποίοι για να κατακτήσουν την κορυφή της αγιότητος κάνουν τον σαλό, δηλαδή τον τρελό. Οι δια Χριστόν σαλοί δεν θέλουν να έχουν καμία υπόληψη, καμία τιμή, κανέναν έπαινο μέσα στον κόσμο αυτόν. Θέλουν και ποθούν μάλιστα την ανυποληψία, την περιφρόνηση, την κατηγορία, τη συκοφαντία, πράγματα που τόσο αντιπαθούμε εμείς οι άλλοι, οι τάχα λογικοί και αξιοπρεπείς. Από τη μία πλευρά αρνούνται τις τιμές, τις επίσημες θέσεις, τις καλές συστάσεις για τον εαυτό τους, τις δόξες και τους επαίνους. Ενώ από την άλλη επιθυμούν διακαώς και ζητούν επιμόνως την καταφρόνηση του κόσμου, την κάθοδο “έως τα κατώτατα μέρη της γης”, το βίωμα του ψαλμικού εκείνου που λέει: εγώ ειμί σκώληξ και ουκ άνθρωπος, όνειδος ανθρώπων και εξουθένημα λαού.”
Στη συνέχεια ο κ. Μαρκούδης έκανε μια σύντομη αναφορά στο βίο και τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής του Γέροντα και ακολούθως παρουσίασε τους εισηγητές της βραδιάς.
Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Μαϊδώνης: Ο καταφρονημένος παπά Φώτης, μάθημα ταπείνωσης
Πρώτος ομιλητής της εκδήλωσης, ήταν ο Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Μαϊδώνης, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, που γνώριζε τον παπά Φώτη από τα νεανικά του χρόνια.
Με σειρά περιστατικών από τη ζωή του Γέροντα, ο ομιλητής περιέγραψε με συγκινητικό τρόπο την καταφρόνηση που εισέπραξε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Μάλιστα, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, στην τελευταία συνάντηση που είχε μαζί του, όταν τον ρώτησε πως θυμάται τη ζωή του στον Τρύγωνα, στο Πλωμάρι της Λέσβου, όπου ήταν Ιερέας στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου, εκείνος απάντησε με την εκφραστικότητα που τον διέκρινε: καταφρόνια, καταφρόνια!
Έτσι ο π. Χρυσόστομος περιέγραψε το φάσμα της ζωής του μακαριστού Γέροντα μέσα στην καταφρόνηση εκ μέρους των εν αγνοία ευρισκομένων. Όμως ανέφερε και περιστατικά που αποκαλύπτουν τον “κεκρυμμένο μαργαρίτη”, τον άλλον παπά Φώτη, τον αλλοιωμένο από τη Χάρη του Θεού. Που μέσα από το χλευασμό και την περιφρόνηση, έζησε και μας διδάσκει τον δρόμο της ταπείνωσης.
Άλλωστε, όπως ανέφερε ο ομιλητής: “Εκείνος που περισσότερο από όλους καταφρονήθηκε, ήταν ο ίδιος ο Κύριος. Έτσι ο Κύριος έγινε το πρότυπο του πως αντιμετωπίζουμε το χλευασμό και την καταφρόνηση του κόσμου.”
Ολοκληρώνοντας, ο π. Χρυσόστομος, σε ειδική προβολή παρουσίασε μία σειρά από χειρόγραφες επιστολές και κάρτες που του είχε αποστείλει ο Γέροντας, γραμμένες με τον καλλιγραφικό τρόπο που συνήθιζε να γράφει, καθώς και φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του.
Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αφαλωνιάτης: Γνώριζε μόνο να συγχωρεί, να αγαπά και να μακροθυμεί
Επόμενος ομιλητής ήταν ο διάδοχος του παπά Φώτη στον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου στον Τρυγώνα Πλωμαρίου Λέσβου και σημερινός εφημέριος, Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αφαλωνιάτης.
Ξεκινώντας την ομιλία του και φανερά συγκινημένος, ο π. Δημήτριος αναφέρθηκε στη ζωή των Αγίων της Εκκλησίας μας, που όπως είπε “ενσαρκώνουν το μυστήριο της πίστεως μας κατά τρόπο θαυμαστό και μέσα από την προσωπική τους ανακαίνιση και μεταμόρφωση, μας παρουσιάζουν τον ίδιο τον Χριστό εν ετέρα μορφή”. Τέτοια προσωπικότητα ήταν και ο παπά Φώτης.
Όπως μάλιστα τόνισε ο ομιλητής, ο μακαριστός Γέροντας όλη του τη ζωή την πέρασε μέσα στην άσκηση, την εγκράτεια, την εκούσια πτωχεία και κακοπάθεια και αυτό διότι αγάπησε με όλες τις δυνάμεις του το Χριστό. Δεν τον ενδιέφερε που θα κοιμηθεί και τι θα καταλύσει. Ήταν σαν τα πουλιά που πετούν στον ουρανό και ο Θεός τα φροντίζει. Έτσι έζησε στο Άγιο Όρος (εξ’ ου και το “Λαυριώτης” από τη Μονή της Μεγίστης Λαύρας), τα Ιεροσόλυμα, το Σινά και τη Μυτιλήνη. Ένα τον απασχολούσε και τον ενδιέφερε, το πως θα αρέσει στο Θεό. Γνώριζε μόνο να συγχωρεί, να αγαπά και να μακροθυμεί. Γι‘ αυτό και έβρισκαν ανακούφιση και παρηγοριά κοντά του αναρίθμητοι πιστοί όταν ζούσε, αλλά και σήμερα όσοι επισκέπτονται τον τάφο του. Και έκλεισε αναφέροντας χαριτωμένα περιστατικά από τη ζωή του παπά Φώτη.
Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Πόπης: ο παπά Φώτης Λαυριώτης στον Πειραιά
Ιδιαίτερη ήταν η επόμενη ομιλία, από τον Πρωτοπρεσβύτερο Βασίλειο Πόπη, προϊστάμενο του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς. Θέμα της ήταν η στενή σχέση του Γέροντα με τον Πειραιά και ειδικά με τον συγκεκριμένο Ναό και τους ιερείς του.
Η γνωριμία του π. Βασιλείου με τον παπά Φώτη έγινε στη χειροτονία του σημερινού Μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιακώβου, στη Μητρόπολη Αθηνών. Μάλιστα ανέφερε και ένα ξεχωριστό περιστατικό, όπου ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ κατά τη διάρκεια της χειροτονίας, είχε κοντά του τον Γέροντα και τον έδειχνε στους άλλους αρχιερείς λέγοντάς τους ότι “αυτός πιστεύει σε Χριστό, έχει Θεό μέσα του”.
Έκτοτε, ο παπά Φώτης ερχόταν πολύ συχνά στον Πειραιά, παίρνοντας το βραδινό καράβι και φθάνοντας ξημερώματα στο λιμάνι, προκειμένου να λειτουργήσει στο Ναό του Αγ. Σπυρίδωνα. Η συμμετοχή του στο μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας, κατά τη μαρτυρία του π. Βασιλείου, ήταν συγκλονιστική και ο Γέρονταςγίνονταν αγνώριστος, ενώ το πρόσωπό του ήταν λευκό και καθαρό.
Στα 15 χρόνια γνωριμίας τους, ο παπά Φώτης συμμετείχε επίσης στις επισκέψεις στους φυλακισμένους, που οργάνωνε ο π. Βασίλειος σε διάφορες φυλακές. Λειτουργούσαν ή τελούσαν Παρακλήσεις και στη συνέχεια ο Γέροντας μιλούσε στους φυλακισμένους τονίζοντας τη μετάνοια και την εξομολόγηση.
Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλής Χριστοδούλου: Το προορατικό και διορατικό χάρισμα του παπά Φώτη Λαυριώτη
Τελευταίος εισηγητής ήταν ο Πρωτοπρεσβύτερος Θεμιστοκλής Χριστοδούλου, εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου Αχαρνών και συγγραφέας βιογραφικών βιβλίων του τιμώμενου Γέροντα.
Θέμα της ομιλίας του, ήταν το προορατικό και διορατικό χάρισμα του παπά Φώτη. Αναλύοντας τους όρους, αναφέρθηκε στη ρήση του Αγ. Ιωάννη της Κλίμακος που έγραψε: Εκ ταπεινώσεως διάκρισις, εκ διακρίσεως διόρασις, εκ διοράσεως προόρασις. Θέλοντας έτσι να τονίσει την θεμελιακή σημασία της ταπείνωσης.
“Προόραση είναι η ικανότητα να βλέπει κανείς γεγονότα που θα συμβούν ή θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον. Διόραση είναι η ικανότητα να εξιχνιάζει κανείς σκοτεινές καταστάσεις, να εισέρχεται στα βάθη του ψυχικού κόσμου, να βλέπει αντικείμενα ή γεγονότα αδιόρατα στους άλλους.”
Ο αείμνηστος παπά Φώτης είχε αποκτήσει και τούτες τις δύο μεγάλες αρετές, που τις έκρυβε και ποτέ δεν τις φανέρωνε, ούτε τις διελάλησε. Και επ’ αυτού ο π. Θεμιστοκλής ανέφερε τις προσωπικές του μαρτυρίες που πιστοποιούν ξεκάθαρα και τα δύο αυτά χαρίσματα του Γέροντα.
Επιστολές Μητροπολιτών
Χαιρετισμούς απηύθηναν στην εκδήλωση με επιστολές τους, οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Κυθήρων κ. Σεραφείμ και Γουμενίσσης κ. Δημήτριος.
Ο Μητρ. Κυθήρων χαρακτήρισε τον μακαριστό Γέροντα “άνθρωπο της χάριτος, ασκητή κρυπτόμμενο, λειτουργό της Εκκλησίας θεοσεβέστατο, απλό στους τρόπους, λιτοδίαιτο, νοερά και καρδιακά προσευχόμενο, εξοικειωμένο με την απροσπάθεια και την αποταγή και καταφρόνηση πάντων των κοσμικών, εφημέρων και γήινων, βιών μόνος μόνω Θεώ”.
Στην επιστολή του, ο Μητρ. Γουμενίσσης κ. Δημήτριος, αναφερόμενος στην ευλογημένη μοναδικότητα του παπά Φώτη, γράφει μεταξύ άλλων: “Δικαίωσε όλους τους εκκλησιαστικούς τίτλους κατενώπιον του ζώντος Θεού και των ανθρώπων. Στάθηκε χωρίς διαλείμματα δια βίου σε όλα, άνθρωπος του Θεού. Άνθρωπος για το Θεό, Θεόσταλτος για τον κόσμο.”
Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου
