Από την Τετάρτη 24 Ιανουαρίου και για 8 εβδομάδες το πρόγραμμα «Ενορία εν δράσει…» του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιστημόνων Πειραιώς πραγματοποιεί Σεμινάριο Ορθόδοξη Κατήχησης.
Το φετεινό θέμα είναι «Απλά μαθήματα Δογματικής» με εισηγητή τον θεολόγο και ιεροκήρυκα, Αρχιμανδρίτη Δανιήλ Ψωίνο.
Οι περιλήψεις του Σεμιναρίου:
Συνάντηση 1η Τετάρτη 24 Ιανουαρίου 2018
Εισηγητής: Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Ψωίνος
• Δογματική εἶναι ἡ ἐπιστήμη ἐκείνη ἡ ὀποία μέ συστηματικό τρόπο ἐξετάζει τή Χριστιανική διδασκαλία πού ἔχει νά κάνει μέ τήν πίστη καί ἐκθέτει κατόπιν ἐπιστημονικά τίς ὑπερφυσικές ἀλήθειες πού βρίσκονται σ’ αὐτήν.
• Πηγές τῆς Δογματικῆς εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή καί ἡ Ἱερά Παράδοσις.
• Η Ορθόδοξη Δογματική εκθέτει τά δόγματα ως ένα ενιαίο καί οργανικό σύνολο χωρίς νά τά παραχαράζει, να τα αλλοιώνει, να τα νοθεύει, να τα παραποιεί. Παραμένουν όπως αυτά είναι στην Αγία Γραφή και στην Ιερά Παράδοση, όπως αυτά από πάντα διδάσκονται από την Εκκλησία.
• Έννοιες που υποννοεί ο όρος δόγμα:
• Διαταγή – διάταγμα, ψήφισμα, νόμο
• Θεμελιώδη διδασκαλία κάποιας επιστήμης, αξίωμα φιλοσοφικό
• Αλήθεια που αποκάλυψε ο ενσαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού
• Με όποια από τις παραπάνω έννοιες κι αν δούμε το «δόγμα» συμπαιρένουμε ότι αυτό περιβάλλεται, προστατεύεται και χαρακτηρίζεται από την αυθεντία και το ανώτατο κύρος που έχει.
• Το «δόγμα» είναι η διδασκαλία εκείνη η οποία αναλύει περιγραφικά το περιεχόμενο της πίστης. Η διδασκαλία αυτή είναι αλάθητη, αυθεντική, έχει αιώνιο κύρος, αναλλοίωτη και αμετάβλητη. Δεσμεύει την πίστη των μελών της Εκκλησίας, είναι σωστική αλήθεια, της οποίας η άγνοια ή η με οποιονδήποτε τρόπο αθέτηση εμποδίζει τον άνθρωπο να μετέχει της αιωνίου ζωής και σωτηρίας.
• Τα δόγματα της Εκκλησίας μας δεν αποτελούν θεωρητικές διδασκαλίες που δεν έχουν να προσφέρουν στον άνθρωπο τίποτε. Τα δόγματα είναι μορφές ζωής.
• Επηρεάζουν, διαμορφώνουν, χαρακτηρίζουν, συνέχουν τη ζωή μας, τη σκέψη, την δράση, την κάθε μας κίνηση.
• Το δόγμα είναι ο σωστός τρόπος ζωής. Σε αντίθεση με την αίρεση η οποία είναι η εσφαλμένη και διαβρωμένη ζωή.
• Πηγές της Δογματικής είναι η γραπτή και η άγραφη Θεία Αποκάλυψη, δηλαδή η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση.
• Όταν λέμε Θεία Αποκάλυψη εννοούμε εκείνη την ελεύθερη ενέργεια του Θεού με την οποία αποκαλύπτεται στους ανθρώπους, δηλαδή φανερώνει την ύπαρξη Του, την ενέργεια και το θέλημα Του.
• Η Αποκάλυψη του Θεού έγινε με δύο τρόπους:
• Με τη φυσική ή έμμεση αποκάλυψη
• Με την υπερφυσική ή άμμεση αποκάλυψη.
Φυσική ή έμμεση αποκάλυψη
• Ονομάζεται η φανέρωση του Θεού που γίνεται με έμμεσο τρόπο στη δημιουργία και διακυβέρνηση του κόσμου ή στη συνείδηση του ανθρώπου.
Υπερφυσική ή άμεση αποκάλυψη
• Ονομάζεται η φανέρωση του Θεού με άμεσο τρόπο, τόσο στην Π.Δ. όσο και την Κ.Δ.
• Η υπερφυσική αποκάλυψη κορυφώνεται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Ο Χριστός είναι η τελευταία αποκάλυψη, η τελειότερη, η απόλυτη. Στο πρόσωπο του Χριστού αποκαλύπτεται ο ίδιος ο Θεός.
• Όλη η αλήθεια περί του Θεού, εκείνη η αλήθεια που μας αποκαλύφθηκε εμπεριέχεται στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση.
Αγία Γραφή
• Λέγοντας Αγία Γραφή εννοούμε τό σύνολον των βιβλίων που συνέγραψαν θεόπνευστοι άνδρες με το φωτισμό και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
• Η Εκκλησία διαμόρφωσε ένα σύνολο από 76 θεόπνευστα βιβλία (49 της Π.Δ. και 27 της Κ.Δ.) τα οποία βιβλία αποτελούν την Αγία Γραφή. Το σύνολο αυτών των βιβλίων ονομάζεται διαφορετικά Κανόνας της Αγίας Γραφής διότι ως κανόνας και γνώμονας της αλήθειας και της πίστεως χρησιμοποιείται από την Εκκλησία στη λατρεία, στην κατήχηση και στη διδασκαλία των πιστών.
• Τα βιβλία της Αγίας Γραφής είναι όλα θεόπνευστα. Αυτό σημαίνει ότι το Άγιον Πνεύμα ενήργησε έτσι στους ιερούς συγγραφείς ώστε να τους αποκαλυφθούν οι θείες αλήθειες και έπειτα να φωτιστούν και να καταστούν ικανοί ώστε σωστά και ορθά να τις διατυπώσουν και να τις καταγράψουν ώστε πραγματικά η Αγία Γραφή να αποτελεί το γραπτό λόγο του Θεού.
Ιερά Παράδοση
• Η Ιερά Παράδοση είναι η αρχαιότερη πηγή των θείων Αποκαλύψεων. Με τον όρο «Ιερά Παράδοση» εννοούμε την προφορική διδασκαλία του Χριστού και των Αγίων Αποστόλων, που δεν γράφτηκε αλλά διατηρήθηκε ως προφορική διδασκαλία στη συνείδηση της Εκκλησίας και η οποία καταγράφηκε αργότερα ολόκληρη είτε μέρος αυτής από τους Αποστολικούς Πατέρες ή και τους μετέπειτα. Η διδασκαλία της Ιεράς Παραδόσεως φαίνεται αναφανδόν στις αποφάσεις των Συνόδων, στα συγγράματα των Αγίων Πατέρων, στην πράξη και τη λατρεία της Εκκλησίας.
• Επειδή η Δογματική και γενικότερα η θεολογία ασχολείται με ζητήματα που υπερβαίνουν την ανθρώπινη λογική, ξεπερνούν οποιαδήποτε ψηλάφηση ή ανάλυση, γι’αυτό χρειάζεται η πίστη. Με την πίστη ο άνθρωπος οικειούται τις υπερφυσικές αλήθειες αυτές.
• Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η θεολογία και η ζωή έχουν στενή σχέση μεταξύ τους. Δόγμα και ήθος αλληλοπεριχωρούνται. Δεν νοείται ορθή πνευματική ζωή χωρίς ορθόδοξη πίστη.
• Το «Σύμβολον της Πίστεως» αποτελεί τη σύνοψη των ορθόδοξων δογμάτων. Είναι η βάση και το θεμέλιο της ορθοδοξίας. Με αυτό εκφράζουμε τη δογματική μας αυτοσυνείδηση κάθε φορά που το απαγγέλουμε.
• Για να εμβαθύνει κάποιος στα δόγματα της πίστεως δεν είναι αναγκαίο να κατέχει επιστημονική κατάρτιση. Χρειάζεται πολύ περισσότερο να έχει καθαρά τα πνευματικά αισθητήρια. Μόνο έτσι κανείς φτάνει στην αληθινή θεογνωσία.
• Το δόγμα δεν είναι κάτι απρόσιτο και ακατανόητο. Είναι εκείνο που βρίσκεται πολύ κοντά μας, έχει άμεση σχέση με όλους μας και μας ωριμάζει πνευματικά οδηγώντας μας προς το Θεό. Το δόγμα είναι ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί στο Θεό.
Συνάντηση 2η Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018
• Ο άνθρωπος «φύσει ὀρεγόμενος τοῦ εἰδέναι» μέσα σ’όλα τ’άλλα πού αναζητά συχνά στη ζωή του, ψάχνει να βρει και το θείο. Το ερώτημα λοιπόν που πάντα τον απασχολεί είναι εάν υπάρχει Θεός.
• Για την ύπαρξη του θεού υπάρχουν όχι μόνο ενδείξεις αλλά και πολλές αποδείξεις. Τέτοιες είναι η κοσμολογική, η τελολογική, η ψυχολογική και η ιστορική απόδειξη.
• Α) Κοσμολογική απόδειξη
• Αυτή λέει ότι υπάρχει ο Θεός διότι υπάρχει ο κόσμος. Δεν μπορεί ο κόσμος να δημιουργήθηκε από μόνος του διότι «τίποτα δε γίνεται ἀπό τό τίποτα».
• Β) Τελολογική απόδειξη
• Τούτη διακηρύσει ότι ο κόσμος είναι ένα πραγματικό στολίδι, αποτελεί ένα θαυμαστό μεγάλο έργο με κίνηση και προγραμματισμένη σκοπιμότητα, με τάξη, νόμους, ομορφιές και χάρη. Όλα αυτά παραπέμπουν σ’ ένα σοφότατο νου και σε μια τεράστια δύναμη εκ των οποίων φιλοτεχνήθηκε ο κόσμος.
• Γ) Ψυχολογική και ηθική απόδειξη
• Σύμφωνα με αυτή την απόδειξη ο άνθρωπος αισθάνεται βαθειά μέσα στην ψυχή του την ύπαρξη του Θεού και τον αναζητεί.
• Δ) Ιστορική απόδειξη
• Η ιστορία του κόσμου διαβεβαιεί ότι πάντοτε υπάρχει πίστη του ανθρώπου προς το Θεό. Ανέκαθεν ο άνθρωπος πιστεύει το Θεό. Δεν υπήρχαν ποτέ πόλεις, κράτη χωρίς ιερό ή θυσιαστήριο.
• Τον Θεόν δεν μπορούμε να τον γνωρίσουμε ως προς την ουσία Του, αλλά μόνο με τις θείες και άκτιστες ενέργειες Του.
• Δε μπορούμε να γνωρίσουμε το Θεό κατά την ουσία Του διότι είναι
• Πνεύμα εμείς σάρκα
• Άπειρος εμείς με όρια
• Τέλειος εμείς ατελείς
• Δημιουργός εμείς δημιουργήματα
• Άγιος εμείς αμαρτωλοί
• Μπορεί να μην έχουμε τέλεια γνώση του Θεού, όμως δεν έχουμε και παντελή άγνοια και αυτό διότι ο Θεός μας φανερώνεται μέσα από τις άκτιστες ενέργειες Του.
• Οι άκτιστες ενέργειες του Θεού μας βοηθούν να δίνουμε κάποια ονόματα στο Θεό. Αυτά τα ονόματα είναι πάνα σχετικά και σχετίζονται και έχουν να κάνουν με τις άκτιστες αυτές ενέργειες και όχι με τη θεία ουσία.
• Τα ονόματα του Θεού είναι τα εξής: Πνεύμα, Αγάπη, Φως, Αγαθός και άλλα. Το κοινόν όνομα Θεός κατά τον Άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό προέρχεται:
• Από το «Θέειν» που σημαίνει τρέχει (πανταχού παρουσία του Θεού)
• Από το «Αἴθειν» που σημαίνει καίω (ο Θεός όπως η φωτιά καίει το κακό)
• Από το «Θεᾶσθαι» διότι ο Θεός τα βλέπει και τα ξέρει όλα
• Από το «Θῶ» (τίθημι) διότι ο Θεός έφτιαξε τα πάντα.
• Στο Θεό αποδίδουμε ορισμένες ιδιότητες. Αυτές είναι:
1.Η πανταχού παρουσία
2.Η παγγνωσία
3.Η αιωνιότητα
4.Το αναλοίωτον
5.Η παντοδυναμία
6.Η πανσοφία
7.Η αγιότητα
8.Η δικαιοσύνη
9.Η αγαθότητα
10.Είναι πιστός και αληθινός
• Το θεμελιωδέστατο Χριστιανικό δόγμα μέσα στο οποίο περιλαμβάνονται όλα τα υπόλοιπα δόγματα είναι ότι ο Θεός είναι Ένας αλλά τριαδικός. Κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό ο Θεός είναι «Μονάς ἅμα καί Τριάς, Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα».
• Στην Αγία Τριάδα έχουμε ενότητα ουσίας, ιδιοτήτων, ενέργειας.
• Η Αγία Τριάδα ο μόνος αληθινός Θεός δεν γεννήθηκε ποτέ, δεν δημιουργήθηκε από κάποιον, δεν υπήρχε στιγμή που να μην υπάρχει, δε φθίρεται, δεν πεθαίνει.
• Στην Αγία Τριάδα έχουμε μία ουσία τρείς υποστάσεις: Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα.
• Ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο Υιός γεννητός και το Άγιον Πνεύμα εκπορευτόν.
Συνάντηση 3η Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018
Θεός και κτίση
• Ο Θεός είναι γεμάτος αγάπη, μακαριότητα και ευδαιμονία. Όλα αυτά δεν τα κράτησε για τον εαυτό του αλλά θέλησε να τα μοιραστεί με άλλα όντα τα οποία είναι και αυτά πλάσματα και δημιουργήματα δικά Του. Γι’ αυτό βλέπουμε τον Θεό να δημιουργεί την κτίση, τους αγγέλους και τον άνθρωπο. Ο Θεός στην δημιουργία φανερώνει τις θείες και υπερτέλειες ιδιότητες του οι οποίες ονομάζονται άκτιστες θείες ενέργειες.
Πώς ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο;
• Α) Από υλικά που υπήρχαν και τα οποία με το θεϊκό πρόσταγμα Του διαμορφώθηκαν ώστε να υπάρξει ο κόσμος; Δηλαδή απλά ο Θεός έδωσε σχήμα και μορφή στην ύλη που υπήρχε;
• Β)Ή ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο από τον εαυτό Του ώστε ο κόσμος να είναι απόρροια της ουσίας του Θεού;
• Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Εάν συνέβαινε το πρώτο δηλαδή εάν ο Θεός απλά έδινε σχήμα και μορφή στην ύλη που υπήρχε δεν θα ήταν δημιουργός αλλά διαμορφωτής του κόμου. Εάν πάλι συνέβαινε το δεύτερο δηλαδή ο κόσμος προερχόταν από την ουσία του Θεού θα έπρεπε να είναι αιώνιος και άφθαρτος ενώ στην πραγματικότητα τον βλέπουμε καθημερινά να φθείρεται και να έχει όρια.
• Ο κόσμος έγινε εκ του μηδενός. Από το τίποτε. Πριν δημιουργηθεί, κτιστεί ο κόσμος τίποτε δεν υπήρχε παρά μόνο ο Θεός. Στο βιβλίο των Μακκαβαίων λέει μια ωραία φράση που περιγράφει όλη την αλήθεια: «ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτά ὁ Θεός» . Δηλαδή ότι όλα δημιουργήθηκαν από το μηδέν.
• Ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο από το μηδέν. « Ὁ Πατήρ δι’ Υἱοῦ έν Πνεύματι Ἁγίῳ» φτιάχνει την κτίστη με μόνο τον λόγον Του. Κάθε λόγος, κάθε προσταγή του Θεού γινόταν έργο αμέσως. Και αυτό διότι ο Λόγος του Θεού δεν είναι ένας οποιοσδήποτε λόγος αλλά ο Λόγος του Παντοκράτορα Θεού.
• Ο Λόγος του Θεού επειδή ακριβώς έχει δύναμη και θεϊκή εξουσία μέσα Του και γίνεται «ἔργον εὐθύς» ονομάζεται «πρόσταγμα». Επομένως μόλις δωθεί και ακουστεί κατασκευάζει τα πάντα, δημιουργεί και τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σ’ αυτό το θεϊκό πρόσταγμα.
Πότε δημιουργήθηκε ο κόσμος;
• Η ιδέα και η απόφαση της δημιουργίας του κόσμου υπήρξε ανέκαθεν, προαιώνια στη σκέψη του Θεού αλλά πραγματοποιήθηκε σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ποια είναι αυτή η στιγμή δεν μπορούμε ακριβώς να προσδιορίσουμε. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι από τη στιγμή που υπάρχει ο κόσμος υπάρχει και ο χρόνος. Πριν από τον κόσμο και τον χρόνο υπήρχε μόνο η αιωνιότητα. Τα δύο αυτά (κόσμος και χρόνος) έγιναν μαζί, συνδημιουργήθηκαν. Η αρχή του κόσμου έγινε αρχή του χρόνου.
Από ποια αιτία και για ποιο σκοπό δημιουργεί ο Θεός τον κόσμο;
• Ο Θεός δεν φτιάχνει τον κόσμο για να ικανοποιήσει τον πόθο Του ή την δική Του ανάγκη. Ανθρώπινα κίνητρα και ελατήρια δεν επιτρέπεται να τα αποδίδουμε στο Θεό ο οποίος είναι ανενδεής και δεν έχει ανάγκη από τίποτε.
• Ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο ώστε ο κόσμος να διαλαλεί την θεϊκή δόξα και δύναμη. Επίσης τον φτιάχνει για να τον καταστήσει μέτοχο της δικής Του χαράς, και της δικής Του δόξας και μακαριότητας. Άρα λοιπόν κίνητρο και αρχή για τη δημιουργία της κτίσης είναι η αγάπη του Θεού.
• Σύμφωνα με το βιβλίο της Γενέσεως της Παλαιάς Διαθήκης, ο Θεός φτιάχνει τον κόσμο σε έξι μέρες. Θα μπορούσε να τον φτιάξει σε μια μέρα. Όμως το κάνει αυτό διότι δημιουργεί με τάξη. Αρχίζει και δημιουργεί τα ατελή και ανόργανα και άψυχα και προχωράει στα τελειότερα δημιουργήματα, με κορωνίδα τον άνθρωπο, στον οποίο χαρίζει υλικό και πνευματικό στοιχείο, σώμα και αθάνατη ψυχή.
• Οι έξι ημέρες δεν αποτελούν ημέρες 24ώρου, αλλά πρόκειται για μακρά χρονικά διαστήματα ίσως και εκατοντάδες χρόνια ή χιλιάδες ακόμα και εκατομμύρια χρόνια. Αυτές τις δημιουργικές περιόδους η Αγία Γραφή τις ονομάζει ημέρες. Μέσα σ’ αυτές τις έξι μέρες – δημιουργικές περιόδους ο Θεός κατασκευάζει με τάξη και σοφία τον κόσμο.
• Τρεις αλήθειες βλέπει κάποιος στη δημιουργία του κόσμου:
• Τον κόσμο τον έφτιαξε ο Θεός
• Ο Θεός όρισε τους φυσικούς νόμους με τους οποίους κυβερνάται ο κόσμος
• Δεν τον άφησε στην τύχη του τον κόσμο
• Θεία Πρόνοια είναι η συνεχής και άμεση φροντίδα και επίβλεψη του Θεού στον κόσμο ώστε εκείνος να εκπληρώσει την αποστολή του και να φτάσει στον προορισμό του.
• Η Πρόνοια του Θεού συντηρεί αλλά και καθοδηγεί τον κόσμο για να μπορέσει να πραγματοποιήσει το σκοπό της ύπαρξης του.
• Αφού ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο καλό γιατί υπάρχει το κακό;
• Δεν έφτιαξε ο Θεός το κακό. Το κακό είναι πρόσωπο, ο διάβολος. Αυτός δημιουργεί το κακό και παρασύρει σ’ αυτό τον άνθρωπο.
• Ο Θεός εκτός από τον υλικό κόσμο δημιούργησε και τον πνευματικό κόσμο, τον κόσμο των αγγέλων.
Περί αγγέλων
• Άϋλα πνευματικά όντα
• Δεν έχουν σώμα υλικό – είναι πνευματικές υπάρξεις
• Δημιουργήθηκαν πριν από τη δημιουργία του υλικού κόσμου
• Διαπερνούν αστραπιαία μεγάλες αποστάσεις – δεν είναι πανταχού παρόντες
• Έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τον άνθρωπο – όχι παντοδύναμος
• Έχουν μεγαλύτερη γνώση από τον άνθρωπο – όχι παντογνώστες
• Η θέληση τους παγιώθηκε στο καλό μετά την Ανάσταση του Χριστού
• Λαμβάνουν ανθρώπινη μορφή όταν αποστέλλονται από το Θεό στους ανθρώπους
• Μεταφέρουν το μήνυμα του Θεού – υπηρετούν το θείο θέλημα
• Δαίμονες
Συνάντηση 4η Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2018
Θεός και άνθρωπος
• Ο άνθρωπος αποτελεί την κατακλείδα, το επιστέγασμα και την κορωνίδα της δημιουργίας. Είναι η κορωνίδα όλων των δημιουργημάτων. Στέκεται στο μέσο της δημιουργίας και ως κρίκος συνδέει τον υλικό και τον πνευματικό κόσμο, αφού με το σώμα του που είναι γήινο και υλικό συνδέεται με το φυσικό κόσμο και με την ψυχή του που είναι άυλη συνδέεται με τον πνευματικό κόσμο.
• Επειδή ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα και ψυχή, ύλη και πνεύμα, υλικό και πνευματικό στοιχείο, υπερέχει πολύ από κάθε άλλο δημιούργημα, από τον άλλο γήινο και υλικό κόσμο. Αυτή του την υπεροχή την αποδεικνύει και ο ιδιαίτερος και εξαιρετικός τρόπος της δημιουργίας του. Ενώ δηλαδή όλα τα άλλα τα έφτιαξε ο Θεός μόνο με ένα δημιουργικό πρόσταγμα για τον άνθρωπο χρησιμοποίησε άλλο τρόπο.
• Ο ίδιος ο Θεός επεμβαίνει προσωπικά και φτιάχνει το ανθρώπινο σώμα από χώμα (Αδάμ) και έπειτα εμφυσά στο σώμα αυτό πνοή ζωής, την ψυχή δηλαδή, και τότε ο άνθρωπος γίνεται ένα έμψυχο ον.
• Μετά βλέπουμε από την πλευρά του Αδάμ να φτιάχνει την Εύα η οποία αποτελεί κομμάτι του Αδάμ και τους ευλογεί και τους ενώνει θεσμοθετώντας έτσι τον ιερό θεοΐδρυτο πλέον θεσμό της οικογένειας.
• Οι εκφράσεις της Αγίας Γραφής όσον αφορά στη δημιουργία του ανθρώπου βέβαια είναι συμβολικές και ανθρωποπαθείς. Θέλουν να δείξουν το στενό σύνδεσμο του ανθρώπου με τη γη και τον ουρανό. Με τη γη συγγενεύει από το σώμα του ενώ με τον ουρανό από την ψυχή του. Επειδή ο άνθρωπος, κατά τους Αγίους Πατέρες είναι «σύνθετος», «μεικτός», «σύνδεσμος» γι’ αυτό η αξία του είναι πολύ μεγάλη και κατέχει ηγεμονική και κυριαρχική θέση μέσα στην υπόλοιπη δημιουργία.
• Ο άνθρωπος αποτελείται από δύο συστατικά, το σώμα και την ψυχή. Το σώμα είναι γήινο, υλικό, φθαρτό και επομένως θνητό. Η ψυχή πνευματική και αθάνατη. Η ψυχή δίνει ζωή στο σώμα. Το σώμα είναι κατώτερο της ψυχής. Παρά ταύτα και το σώμα λαμβάνει μεγάλη αξία αφού γίνεται ναός του Αγίου Πνεύματος, δέχεται μέσα του το σώμα και το αίμα του Χριστού και θα αναστηθεί για να ζήσει αιώνια μετά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
• Όπως πληροφορεί η Αγία Γραφή πρώτα στη γη υπήρχε ένα γένος ανθρώπων, όλοι μιλούσαν την ίδια γλώσσα. Αργότερα όταν οι άνθρωποι από εγωισμό αποφάσισαν να κτίσουν τον πύργο της Βαβέλ τότε ο Θεός σύγχισε τη γλώσσα και δεν κατάφεραν τελικά να υλοποιήσουν το έργο της αλαζονείας τους.
• Από τότε οι άνθρωποι σκόρπισαν σ’ όλο τον κόσμο, σε όλη τη γη και έτσι δημιουργήθηκαν τα διάφορα γένη, και άρχισαν να μιλούν διαφορετικές γλώσσες. Από τότε έχουμε τις διαφορετικές φυλές, τα έθνη, τις γλώσσες, τα διάφορα χρώματα ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες που υπάρχουν στα διαφορετικά μέρη της γης. Ωστόσο όλοι οι άνθρωποι λευκοί και μαύροι, Ασιάτες και Ευρωπαίοι αποτελούν το ένα ανθρώπινο γένος.
• Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «κάτ’ εἰκόνα καί κάθ’ ὀμοίωσιν», δηλαδή τον έκανε ένα μικρόθεο και τον κατέστησε κύριο και εξουσιαστή, κυρίαρχο και κυβερνήτη της γης. Του έδωσε ύψιστα προνόμια και δικαιώματα επί της γης και όλων των άλλων δημιουργημάτων. Αυτή η πρώτη κατάσταση του ανθρώπου πριν παρακούσει την εντολή του Θεού και πέσει στην αμαρτία ονομάζεται «ἀρχέγονος κατάστασις».
Το «κατ’ εἰκόνα»
• Το «κατ’ εἰκόνα» δεν αναφέρεται στα σωματικά εξωτερικά χαρακηριστικά του ανθρώπου αλλά στην ψυχή του. Με αυτό τον όρο εννοούμε όλα εκείνα τα χαρίσματα που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο (κυριαρχικόν, αυτεξούσιον) δηλαδή το μεγάλο δώρο της ελευθερίας. Ελευθερία σημαίνει δυνατότητα επιλογής. Άρα λοιπόν «κατ’ εἰκόνα» είναι η φυσική κλίση, η ροπή που έχει ο άνθρωπος προς το καλό, το ενάρετο, προς το Θεό.
Το «καθ’ ὁμοίωσιν»
• Προορισμός του ανθρώπου αποτελεί το «καθ’ ὁμοίωσιν». Τούτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος πρέπει να χρησιμοποιήσει τις πνευματικές εκείνες δωρεές και δυνάμεις που του έχει δώσει ο Θεός, το «κατ’ εἰκόνα» δηλαδή, να το καλλιεργήσει, να το αυξήσει, ώστε να προχωρήσει, να προκόψει στην αρετή, την ηθική καθαρότητα ώστε να γίνει κατά χάριν ό,τι ο Θεός είναι κατά φύσιν.
• Ο άνθρωπος αμέσως μετά την δημιουργία του από τον θεό τοποθετείται μέσα στον παράδεισο. Ο παράδεισος αυτός ήταν κήπος επίγειος και εκεί υπήρχαν όλα τα πνευματικά και υλικά αγαθά.
• Υλικά αγαθά: εξαίρετοι καρποί των ποικίλων δένδρων.
• Πνευματικά αγαθά: η παρουσία του Θεού, των αγγέλων, η ευωδία της θείας παρουσίας.
• Όλα αυτά θα παρακινούσαν τον άνθρωπο να προχωρήσει στο «καθ’ ὁμοίωσιν»
Τό «ξύλον τῆς γνώσεως, τό ξύλον τῆς ζωῆς»
• Δύο δέντρα είναι το «ξύλον τῆς γνώσεως» και το «ξύλον τῆς ζωῆς», τα οποία ήταν φυτεμένα μέσα στον Παράδεισο. Το πρώτο θα έδινε στον άνθρωπο και πρακτική γνώση του καλού και του κακού διότι θεωρητική είχε. Το δεύτερο θα έδινε στον άνθρωπο αθανασία. Βέβαια δεν γνωρίζουμε πολλά για το δένδρο αυτό. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέει ότι εκτός από ζωή το δένδρο αυτό είχε τη χάρη να οδηγεί, να υψώνει το νου του ανθρώπου προς το Θεό για να ευφραίνεται μαζί Του.
• Μέσα στον Παράδεισο ο άνθρωπος θα μπορούσε έχοντας τα δώρα της αρχεγόνου δικαιοσύνης να προχωρήσει εύκολα και να επιτύχει το «καθ’ ὁμοίωσιν». Όμως παρέβη την εντολή του Θεού και έφαγε από τον καρπό του δένδρου της γνώσεως του καλού και του κακού. Αυτή η παρακοή συνιστά το προπατορικό αμάρτημα το οποίο μεταδίδεται από τότε σε κάθε άνθρωπο.
Προπατορικό αμάρτημα
• 1) Η εντολή
Ήταν έυκολη να υλοποιηθεί αφού είχαν την δυνατότητα να φάνε από όλα τα δένδρα. Ο Θεός δε ζητάει από τον άνθρωπο πολλά. Η εντολή αυτή ενεργοποιεί την ελευθερία μας.
• 2) Ο πειραστής
Το κακό σύμφωνα με την Αγία Γραφή, δηλαδή η σκέψη και η απόφαση παραβάσεως της εντολής του Θεού προήλθε απ’ έξω δηλαδή από το διάβολο που είναι εχθρός ορκισμένος του ανθρώπου. Αυτός βρήκε την Εύα (πιο ευκολόπιστη, ευάλωτη) και με την συκοφαντία πέτυχε το σκοπό του.
• Το «προπατορικό ἁμάρτημα» δεν είναι απλά μια παρακοή. Είναι η αποκήρυξη, η αποστροφή του Θεού και η στροφή προς τον εαυτό μας, προς το εγώ μας, επομένως συνιστά μεγάλο εγωισμό. Με αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος αυτονομήθηκε από τον Θεό. Θεώρησε ότι μπορεί στηριζόμενος στις δικές του δυνάμεις να τα κάνει όλα μόνος του. Αυτό αποτελεί πραγματική διαστροφή.
Συνέπειες και επακόλουθα του προπατορικού αμαρτήματος
1. Ο πνευματικός θάνατος
2. Ο σωματικός θάνατος
3. Ο σκοτισμός του νου και η διαφθορά της καρδιάς
4. Η ενοχή
5. Η κληρονομικότητα του προπατορικού αμαρτήματος
Συνάντηση 5η Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2018
Χριστολογία Α’
• Ο πρωτόπλαστος άνθρωπος αφού παρέβηκε την εντολή του Θεού έπεσε στην αμαρτία και έτσι έχασε τον παράδεισο και την κοινωνία με το Θεό. Το πταίσμα αυτό του ανθρώπου ήταν ιάσιμο επειδή δεν επινόησε και δε βρήκε ο άνθρωπος το κακό αλλά το δέχθηκε αφού παρασύρθηκε και τον εξαπάτησε ο διάβολος. Με άλλα λόγια ενώ ο άνθρωπος αμάρτησε και στερήθηκε τη χάρη του Θεού, έμεινε επιδεκτικός μετάνοιας.
• Ο άνθρωπος μπορούσε εάν ήθελε μετά την πτώση του να μετανοήσει, να σηκωθεί και να σωθεί. Το πάθημα του ανθρώπου δεν είναι ολότελα θανάσιμο σαν του διαβόλου. Ο διάβολος είναι ο εφευρέτης του κακού και γι’αυτό αμετανόητος. Ο άνθρωπος είναι θύμα του διαβόλου και γι’ αυτό του δίδεται η δυνατότητα της μετάνοιας.
• Ο Θεός δεν έμεινε παθητικός θεατής του δράματος του ανθρώπου. Δείχνοντας άπειρη συγκατάβαση, αγαθότητα, ευσπλαχνία προς τον δυστυχισμένο ένεκα της επιλογής της αμαρτίας άνθρωπο, προανήγγειλε και προετοίμασε τη μετάνοια και τη σωτηρία του ανθρώπου. Η πρώτη χαρούμενη αγγελία για την ανόρθωση και τη σωτηρία του ανθρώπου από το σπέρμα και τον απόγονο της γυναίκας δηλαδή από τον Ιησού Χριστό, τον Υιόν της Παρθένου υπάρχει στο Γενεσ. 3,15.
• Την υπόσχεση αυτή που έδωσε ο Θεός στο «Πρωτευαγγέλιο» την τήρησε. Μέσα στους αιώνες βλέπουμε ο Θεός να προετοιμάζει τον κόσμο ώστε να μπορέσει να δεχθεί τη σωτηρία. Πώς; Με τη φωνή της συνείδησης, με τις σοφές γνώμες πολλών φιλοσόφων της αρχαιότητας, με το Μωσαϊκό νόμο και τους προφήτες, με όλη την Παλαιά Διαθήκη.
• Όταν έφθασε ο κατάλληλος καιρός που είχε συμπληρωθεί και τελειώσει η προετοιμασία του κόσμου για να μπορέσει να δεχθεί τη σωτηρία και τη λύτρωση, ο Θεός έστειλε από τον ουρανό τον Υιόν Του που γεννήθηκε από γυναίκα χωρίς να γνωρίσει βέβαια κάποιον άνδρα. Η γέννηση του Χριστού μας χάρισε την υιοθεσία, δηλαδή μας έκανε παιδιά του Θεού και ικανούς να απολαμβάνουμε τα αγαθά της υιοθεσίας αυτής.
• Αυτό το μεγάλο και σωτήριο γεγονός με το οποίο ο αμαρτωλός άνθρωπος μπορεί να σωθεί και το οποίο μας χαρίζει η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, αποτελεί βασικό και θεμελιώδες δόγμα της χριστιανικής πίστης. Γι’ αυτό και η Αγία μας Εκκλησία το αναφέρει ξεκάθαρα μέσα στο Σύμβολο της Πίστεως: «Τόν δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καί σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἐνανθρωπήσαντα».
• Ο ερχομός του Χριστού στον κόσμο για τη σωτηρία του αμαρτωλού ανθρώπου, αποτελεί την κυριώτερη και πλέον συγκινητική εκδήλωση της Θείας Πρόνοιας για τον άνθρωπο. Ο Θεός προνοεί πάντα ώστε να προφυλάξει και να στηρίξει την ανθρώπινη ζωή. Όχι όμως μόνο αυτό. Ο Θεός προνοεί και για την ψυχική σωτηρία του ανθρώπου. Και αυτό γίνεται μέσα στην Εκκλησία διά του σαρκωθέντος Υιού και Λόγου του Θεού.
• Μόνο ο Χριστός μπορούσε να σώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Και αυτό διότι Εκείνος δημιούργησε τον άνθρωπο και έπρεπε μόνο Αυτός πάλι να τον αναδημιουργήσει και να τον αναπλάσει. Και το έκανε αυτό ο Χριστός από άκρα συγκατάβαση. Ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός του ανθρώπου για να σώσει τον άνθρωπο. Έτσι ο Υιός και Λόγος του Θεού και Πατρός γίνεται σωτήρ και λυτρωτής του πεσόντος ανθρώπου.
• Η σωτηρία του ανθρώπου έγινε πραγματικότητα με την ενανθρώπηση, τη σταύρωση, την ανάσταση, την ανάληψη του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Υιού και Λόγου Του Θεού. Ωστόσο το έργο αυτό της σωτηρίας του ανθρώπου και του κόσμου δεν είναι μονομερώς έργο μόνο ενός προσώπου της Αγίας Τριάδος αλλά όλης της θεότητας. Αυτό σημαίνει πως και τα τρία πρόσωπα, δηλαδή όλη η Παναγία Τριάδα εργάστηκε και έφερε εις πέρας τη σωτηρία του αμαρτωλού ανθρώπου.
• Το πρόσωπο του Χριστού είναι μοναδικό μέσα στην ιστορία. Ο κόσμος ούτε είδε ούτε πρόκειται να δει ποτέ άλλο, δεύτερο, όμοιο πρόσωπο όπως το πρόσωπο του Χριστού. Και αυτό δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί διότι στο πρόσωπο του Χριστού ενώθηκαν δύο φύσεις, η θεία και η ανθρώπινη «ασυγχύτως, ατρέπτως, αχωρίστως» δηλαδή χωρίς να υποστεί η μία με την άλλη σύγχυση και χωρίς να μετατραπεί η θεία φύση σε ανθρώπινη και η ανθρώπινη σε θεία και χωρίς να μπορούν να διαιρεθούν.
• Αφού ενώθηκαν η θεία με την ανθρώπινη φύση ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού και ο Υιός του ανθρώπου, θεός τέλειος και άνθρωπος τέλειος, αληθινός θεάνθρωπος. Ως Θεός γεννήθηκε από τον Πατέρα «πρό πάντων τῶν αἰώνων». Ως άνθρωπος γεννήθηκε «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου».
• Τα λεγόμενα «δογματικά θεοτοκία» των οκτώ ήχων της βυζαντινής μας μουσικής θεολογώντας ομολογούν το μεγάλο γεγονός αυτό. Η Αγία Γραφή συχνά παρουσιάζει το Χριστό να ενεργεί ως Θεός με απόλυτη εξουσία, σοφία και χάρη στη θεία διδασκαλία Του και τα θαύματα Του και συχνά τον παρουσιάζει με τα ιδιώματα της ανθρώπινης φύσης, τα λεγόμενα αδιάβλητα πάθη (πεινάει, διψάει, κουράζεται, κοιμάται, πάσχει, πεθαίνει).
• Το Σύμβολο της Πίστεως ομολογεί πίστη στον Ιησού Χριστό τον Υιό του Θεού. Και εδώ φαίνεται ξεκάθαρα πως το πρόσωπο αυτό είναι Θεός (Υιόν του Θεού) και άνθρωπος (Ιησούν Χριστόν) άρα λοιπόν Θεάνθρωπο.
• Ο Υιός του Θεού θα σαρκωνόταν άσχετα με την πτώση των πρωτοπλάστων. Σκοπός του ανθρώπου ήταν η θέωση, δηλαδή η ένωση του με τον Θεό. Αυτό δε μπορούσε να το καταφέρει μόνος του ο άνθρωπος. Έπρεπε κάποιος να τον μάθει, να του δείξει. Ο Χριστός θα γινόταν λοιπόν πάλι άνθρωπος, θα ενωνόταν με την ανθρώπινη φύση για να δείξει στον άνθρωπο το δρόμο προς τη θέωση.
Συνάντηση 6η Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2018
Χριστολογία B’
• Θεμέλιο, στέρεη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η Χριστιανική θρησκεία και όλο το απολυτρωτικό έργο του Χριστού είναι η θεότητα Του. Ο αρχηγός της σωτηρίας μας Κύριος Ιησούς Χριστός δεν υπήρξε απλά τέλειος άνθρωπος, αναμάρτητος, άγιος και υπεροχώτερος ηθικά και πνευματικά από εκείνους που ήρθε να σώσει. Ο Ιησούς ήταν και Θεός αληθινός, ομοούσιος, ομόδοξος, σύνθρονος και συναΐδιος με τον Πατέρα.
• Ο Χριστός σαν Θεός αληθινός που είναι βρίσκεται πάνω από όλα, είναι ο δημιουργός όλων. Προσκυνείται λατρευτικά από όλους, ανθρώπους και αγγέλους. Μια, ίδια προσκύνηση προσφέρεται στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.
• Στην Καινή Διαθήκη έχουμε πολλές μαρτυρίες που πιστοποιούν την θεότητα του Χριστού. Αλλά για τη θεότητα του έχουμε επίσης μαρτυρίες και εκτός του Ιερού κειμένου του Ευαγγελίου απ’ όλη τη χορεία των αγίων και θεοφόρων πατέρων. Οι Άγιοι Πατέρες ομολογούν τον Κύριο Ιησού Χριστό τέλειο Θεό, τον προσκυνούν και τον λατρεύουν. Επομένως και η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση γίνονται μάρτυρες της θεότητας του Χριστού.
• Ο Χριστός εκτός από τέλειος Θεός είναι και τέλειος άνθρωπος, κατά πάντα όμοιος με εμάς. Όταν λέμε «τέλειος άνθρωπος» εννοούμε άνθρωπος με σώμα και ψυχή λογική όπως εμείς αλλά χωρίς αμαρτία. Μόνο τα αδιάβλητα πάθη της ανθρώπινης ψυχής είχε ο Χριστός (πείνα, δίψα, κούραση, λύπη, δάκρυ, θάνατος). Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει το Χριστό ότι ήταν αμαρτωλός επειδή είχε τα αδιάβλητα πάθη.
• Ο Χριστός έγινε αληθινά και πραγματικά άνθρωπος, όχι φανταστικά. Προσέλαβε την ασθενή και φθαρτή φύση όπως την είχαν οι άνθρωποι και την έσωσε. Πολλές μαρτυρίες για την πραγματική ενανθρώπιση του Χριστού έχουμε τόσο στην Αγία Γραφή όσο και στην Ιερά Παράδοση (Πατερική διδασκαλία).
• Ο Χριστός ανέλαβε τις αμαρτίες μας και γι’ αυτές πέθανε πάνω στο σταυρό για να μας λυτρώσει, να μας δώσει άφεση και σωτηρία, να μας απαλλάξει από την κατάρα, την ενοχή και την καταδίκη. Αυτό το έκανε όχι ως αμαρτωλός αλλά ως αναμάρτητος, ως Κύριος και Θεός.
• Εάν ο Χριστός ήταν αμαρτωλός σαν κι εμάς, δεν θα μπορούσε να μας σώσει, δεν θα ήταν Σωτήρ. Ο Χριστός μας σώζει διότι είναι αναμάρτητος. Δεν είχε το προπατορικό αμάρτημα όπως εμείς που κληρονομικά το φέρουμε. Εμείς είμαστε φύσει αμαρτωλοί, Αυτός φύσει αναμάρτητος.
• Ο Χριστός είναι αναμάρτητος διότι δεν γεννήθηκε κατά τους φυσικούς νόμους που γεννιόμαστε όλοι εμείς. Η γέννηση Του έγινε «εξ’ άκρας συλλήψεως», «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου», δηλαδή κατά τρόπο υπερφυσικό. Επομένως δεν έφερε την κληρονομιά του πεσόντος Αδάμ (το προπατορικό αμάρτημα) και γι’ αυτό και μπορεί να μας σώσει.
• Η ανθρώπινη φύση που προσέλαβε ο Κύριος από την Παναγία μας, η οποία δε γνώρισε ποτέ κανένα άνδρα, ήταν αγία, καθαρότατη και απόλυτα αναμάρτητη. Αυτό άλλωστε διαβεβαιώνει και ο ίδιος ο Αρχάγγελος Γαβριήλ κατά την ώρα του Ευαγγελισμού όταν λέει στην Παναγία «τό ἐκ σοῦ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται Υἱός τοῦ Θεοῦ».
• Ο Χριστός είναι αναμάρτητος. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι παύει να είναι όμοιος με εμάς, αληθινός άνθρωπος και αδελφός μας. Φέρει την ίδια ανθρώπινη φύση με εμάς χωρίς όμως την αμαρτία. Εξάλλου η ανθρώπινη φύση εξαρχής φτιάχτηκε αναμάρτητη. Η αμαρτία «οὐ φυσική ἐστίν», δεν είναι φυσική στον άνθρωπο «οὐδέ ὑπό τοῦ δημιουργού ἡμῖν ἐνεσπάρη», ούτε ο Δημιουργός μας την έσπειρε «ἀλλ’ ἐκ τῆς τοῦ διαβόλου ἐπισπορᾶς προῆλθε», ο διάβολος με απάτη την έσπειρε μέσα στη φύση μας και αιχμαλώτισε τη λογική μας.
• Ο Χριστός εστάλει από τον Πατέρα για να γίνει ο δεύτερος γενάρχης και αναμορφωτής ο οποίος θα αποκαταστήσει την ξεπεσμένη ανθρώπινη φύση. Φυσικό επόμενο ήταν να αναλάβει όχι την αμαρτωλή φύση εκείνη έτσι όπως διαμορφώθηκε μετά την πτώση του Αδάμ αλλά την αναμάρτητη φύση, εκείνη που είχε ο άνθρωπος πριν πέσει στην αμαρτία.
• Ο Χριστός ως άνθρωπος πήρε την καθαρή, την άμωμη, την αγία, την υγιή ανθρώπινη φύση, η οποία δεν ήταν φθαρμένη, ούτε τραυματισμένη, ούτε ασθενής από την αμαρτία. Αυτό σημαίνει ο όρος «χωρίς αμαρτίας». Ο Χριστός γεννήθηκε δηλαδή από την Παναγία Παρθένο τέλειος άνθρωπος, άτρωτος, ανέπαφος από το κακό, αμίαντος, άσπιλος έτσι όπως βγήκε ο πρώτος Αδάμ από τα χέρια του Δημιουργού Θεού.
• Με τον όρο «ὑποστατική ἔνωσις» εννοούμε την ένωση των δύο φύσεων, της θείας και της ανθρώπινης δηλαδή σε ένα, στο ίδιο πρόσωπο, το πρόσωπο του Σωτήρος Χριστού. Υπόσταση και πρόσωπο είναι το ίδιο πράγμα.
• Η ένωση των δύο φύσεων έγινε χωρίς η μια να απορροφά την άλλη ώστε να παύσει αυτή να υπάρχει. Είναι και οι δύο ασυγχύτως και αχωρίστως ενωμένες στο ένα πρόσωπο, στη μια υπόσταση. Μετά την υποστατική αυτή ένωση δεν έχουμε δύο πρόσωπα, δύο Χριστούς, ένα Χριστό Θεό και ένα Χριστό άνθρωπο, αλλά ένα πρόσωπο, ένα Χριστό, ταυτόχρονα Θεό και άνθρωπο, αληθινό Θεάνθρωπο.
• Το γεγονός της «ὑποστατικῆς ἐνώσεως» των δύο φύσεων θείας και ανθρώπινης στο πρόσωπο του Χριστού έχει υψίστη σημασία και σημαντικές συνέπειες.
Συνέπειες της υποστατικής ενώσεως των δύο φύσεων
1. Αντίδοση ή κοινοποίηση των ιδιωμάτων
2. Η θέωση της ανθρώπινης φύσης
3. Η αναμαρτησία του Χριστού
4. Η Παρθένος Μαρία είναι αληθινή Θεοτόκος
1) Αντίδοση ή κοινοποίηση των ιδιωμάτων
Κάθε φύση έχει κάποια ιδιώματα. Αυτά αποδίδονται από τη μια φύση στην άλλη και συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο του Χριστού. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι όταν η μια φύση λαμβάνει ιδιώματα της άλλης μετατρέπεται σε ό,τι είναι η φύση αυτή. Η μία φύση δεν μετρατρέπεται σε άλλη, αλλά παραμένει όπως είναι. Δηλαδή η θεία φύση παραμένει θεία και η ανθρώπινη ανθρώπινη.
2) Η Θέωση της ανθρώπινης φύσης
Όταν η ανθρώπινη φύση ενώθηκε με τη θεία φύση έλαβε τα δώρα και τα χαρίσματα της θείας φύσης χωρίς βέβαια να παύσει να είναι ανθρώπινη φύση. Δηλαδή έγινε και η ανθρώπινη φύση του Χριστού αγία, ευλογημένη, δοξασμένη, υψώθηκε όσο αυτό ήταν δυνατόν και θεώθηκε χωρίς να πετατραπεί εντελώς σε θεία φύση. Γι’ αυτό προσκυνούμε λατρευτικά την θεωμένη σάρκα του Κυρίου μας και την κοινωνούμε για να θεωθούμε κι εμείς.
3) Η αναμαρτησια του Χριστού
Επειδή οι δύο φύσεις ήταν ενωμένες υποστατικά, η θεία φύση συγκρατούσε την ανθρώπινη φύση ώστε να μην αμαρτήσει. Επιπλέον η θεία μετέδιδε στην ανθρώπινη φύση την δική της αναμαρτησία και αγιότητα ώστε να μην θέλει και να μην μπορεί να αμαρτήσει. Η αναμαρτησία της θεότητος μεταδιδόταν στην ανθρωπότητα του Χριστού.
4) Η Παρθένος Μαρία είναι αληθινή Θεοτόκος
Επειδή η Παναγία γέννησε κατά άνθρωπον τον Υιόν και Λόγον του Θεού είναι πραγματικά Θεοτόκος. Αυτό το αρνήθηκε πεισματικά ο αιρετικός Νεστόριος, ο οποίος ονόμαζε την Παναγία «Χριστοτόκο». Η Αγίας μας Εκκλησία δια των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων της ονομάζει την Παναγία Θεοτόκο και αναθεματίζει όποιον βλασφημεί λέγοντας κάτι άλλο.
• Ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να λυτρώσει τον κόσμο και τον άνθρωπο από την αμαρτία. Τρία είναι τα μεγάλα κακά που προήλθαν από την αμαρτία.
1. Ο σκοτισμός του νου
2. Υποδούλωση της θέλησης στα πάθη
3. Ενοχή απέναντι στο Θεό
• Τούτο το έκανε προσφέροντας γενική ανόρθωση και λύτρωση. Γι’ αυτό μπορούμε να λέμε πως ο Χριστός κατέχει τρία αξιώματα: το αρχιερατικό, το προφητικό και το βασιλικό.
• Αρχιερατικό αξίωμα = θυσιάζει τον εαυτό Του υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας.
• Προφητικό αξίωμα = διδάσκει στον άνθρωπο όλη την αλήθεια.
• Βασιλικό αξίωμα = εξουσιάζει τα πάντα.
Συνάντηση 7η Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018
Εκκλησιολογία
Όταν λέμε Εκκλησία, δεν εννοούμε ένα κτίριο ή ένα συγκεκριμένο τόπο. Η «Εκκλησία» είναι ένα σώμα, μια οικογένεια που πιστεύει στο Χριστό και τον λατρεύει ως Θεάνθρωπο, Λυτρωτή και Σωτήρα.
Την Εκκλησία αποτελούν όλοι εκείνοι που έχουν αρχηγό , κεφαλή, αρχιερέα και μεσίτη προς το Θεό τον Ιησού Χριστό, αυτοί δηλαδή που έχουν την ίδια πίστη , την ίδια ομολογία και κοινωνούν από τα ίδια άγια μυστήρια προς αγιασμό και σωτηρία τους. Επίσης την «Εκκλησία» αποτελούν όλοι εκείνοι που δέχονται την ιεραρχία των κανονικών αρχιερέων και ιερέων οι οποίοι τηρούν αδιάσπαστη την χάρη της αποστολικής διαδοχής.
Η Εκκλησία είναι η κοινωνία των πιστών που συγκροτείται από τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, βρίσκεται ενωμένη σε μια πίστη και λατρεία και υπακούει στο θέλημα του Χριστού. Η Εκκλησία είναι θεοσύστατη και θεοσυντήρητος οργανισμός, αποτελεί την επί γης πραγματικότητα της Βασιλείας του Θεού, είναι ταμειούχος της Θείας Χάρης και κιβωτός της σωτηρίας του ανθρώπου.
Διαφορετικά εάν θέλουμε να το πούμε η Εκκλησία είναι το πνευματικό, το μυστικό θείο Σώμα του Χριστού. Σ’ αυτό το θείο σώμα κεφαλή είναι ο ίδιος ο Χριστός και μέλη όλοι εμείς. Επομένως ο Χριστός και όλοι εμείς αποτελούμε ένα σώμα. Το σώμα αυτό έχει μέλη όλους τους ζώντες (στρατευομένη Εκκλησία) και όλους τους τεθνεώτες (θριαμβεύουσα Εκκλησία).
Θεμελιωτής, ιδρυτής της Εκκλησίας είναι ο ίδιος ο Θεός. Η Εκκλησία υπάρχει προαιώνια στη Βουλή του Θεού. Στον κόσμο η Εκκλησία ιδρύεται από το Χριστό με την εκλογή των Δώδεκα Αποστόλων, αγιάζεται από την λογχευθείσα πλευρά του Κυρίου και εγκαινιάζεται την ημέρα της Πεντηκοστής (γενέθλιος ημέρα με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος).
Το Άγιο Πνεύμα συγκροτεί την Εκκλησία, της δίνει πνοή ζωής, την ωθεί στο να εκπληρώνει το κοσμοσωτήριο έργο της. Το Άγιο Πνεύμα μένει μέσα στην Εκκλησία, φωτίζει τους κήρυκες, καθιερώνει στηρίζει και χαριτώνει τους θείους λειτουργούς, τελεί τα μυστήρια, αγιάζει τους πιστούς και καθιστά πράγματι την Εκκλησία «Σώμα Χριστού», «Κιβωτό Σωτηρίας», «Βασιλεία Θεού».
Η Αγία μας Εκκλησία είναι:
1. Μία
Μία Εκκλησία ίδρυσε ο Χριστός στην ποια συμπεριέλαβε όλους τους ανθρώπους κάθε εποχής, κάθε φυλής, κάθε γλώσσας, όλοι αυτοί βεβαίως τον ομολογούν, τον πιστεύουν και τον λατρεύουν ως Θεό και Σωτήρα. Δεν υπάρχουν πολλές Εκκλησίες. Οποίος δεν αποδέχεται κάτι τέτοιο καταντά σχισματικός ή αιρετικός και αποβάλλεται από το εκκλησιαστικό σώμα.
2. Αγία
Η Εκκλησία είναι Αγία διότι πρόκειται για Άγιο και Ιερό καθίδρυμα, διότι Άγιος και άμωμος είναι και ο ιδρυτής της, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός. Είναι Αγία διότι αποτελείται από Αγίους (χριστιανοί) και αγιάζει τον άνθρωπο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
3. Καθολική
Η Εκκλησία απευθύνεται και αγκαλιάζει όλο τον κόσμο. Ο όρος όμως αυτός αναφέρεται και στην εξωτερική κατάσταση της Εκκλησίας και σημαίνει την ενότητα και το σύμφωνο προς την πίστη, τη λατρεία, τη διδαχή, τη διοίκηση. Επομένως καθολική Εκκλησία σημαίνει Ορθόδοξη Εκκλησία.
4. Αποστολική
Ετσι ονομάζεται η Εκκλησία διότι ιδρύθηκε μεν από τον Χριστό, θεμελιώθηκε δε στο θεμέλιο των Αγίων Αποστόλων και κηρύχθηκε σε όλο τον κόσμο από αυτούς. Την αποστολική πίστη και ομολογία κρατεί και κηρύττει η Εκκλησία προς όλους. Γι’ αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Εκκλησία είναι σώμα Χριστού και στόμα των Αγίων Αποστόλων.
5. Στύλος και εδραίωμα της αληθείας
Μονο μέσα στην Εκκλησία θα βρει κανείς την αλήθεια που κήρυξε ο Χριστός και οι Άγιοι Απόστολοι. Μόνο μέσα στην Εκκλησία υπάρχει η Χάρη που χαριτώνει και αναγεννά τον άνθρωπο. Στύλος στέρεος και ακλόνητος και ασάλευτος που στέκεται η αλήθεια, πηγή και φύλακας και φρουρός της ορθής πίστης είναι η Εκκλησία.
Η Αγία Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία είναι η αληθινή Εκκλησία του Χριστού, διότι κράτησε γνήσια, ανόθευτη και ακέραιη τη διδασκαλία του Χριστού. Αυτή κράτησε την Ιερά Αποστολική Παράδοση, τα δόγματα και τους κανόνες των Αγίων Επτά Οικουμενικών Συνόδων.
Η Εκκλησία είναι ταμειούχος της Θείας Χάρης. Δια της Εκκλησίας μεταδίδεται σε όλους μας η Χάρις του Θεού, η οποία μας καθαρίζει από την αμαρτία, μας αγιάζει. Τη Θεία Χάρη την λαμβάνουμε με τη διδαχή του Θείου Λόγου και με την προσευχή. Την πληρότητα όμως της Χάρης του Θεού την λαμβάνουμε δια των Αγίων Μυστηρίων. Τα μυστήρια της Εκκλησίας μας είναι: Βάπτισμα, Χρίσμα, Μετάνοια – Εξομολόγηση, Ιερωσύνη, Γάμος, Ευχέλαιο, Θεία Ευχαριστία.
Η Θεία Χάρη που μας δίδουν τα Άγια Μυστήρια της Εκκλησίας μας είναι η εύνοια, η αγάπη, η βοήθεια, η δωρεά του Θεού που φτάνει αφειδώλευτα σε μας. Η Θεία Χάρη είναι αναγκαιότατη για την πνευματική αναγέννηση και τελείωση μας. Αποτελεί δωρεά του Θεού σε εκείνον που την θέλει και την ποθεί και σε καμμία περίπτωση δεν καταστρατηγεί την ανθρώπινη ελευθερία.
Συνάντηση 8η Τετάρτη 15 Μαρτίου 2018
Εσχατολογία Ο Άγιος Θεός ολοκλήρωσε όλα όσα ήταν αναγκαία να γίνουν για να σωθεί ο άνθρωπος και ο κόσμος. Η αιώνια σωτηρία μας είναι εξασφαλισμένη, ο δρόμος για τον παράδεισο ανοικτός και η Βασιλεία του Θεού έτοιμη για όλους εμάς. Για να πραγματοποιηθούν όμως όλα αυτά χρειάζεται ακόμα να περιμένουμε να συμβούν δυο πράγματα: ο θάνατος μας και η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
Η ζωή του ανθρώπου φεύγει γρήγορα, περνάει χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιήσουμε Όλοι μας θα βρεθούμε κάποια στιγμή προ του τάφου. Ο θάνατος μας θα σημάνει τη λήξη αυτής της ζωής και την αρχή της άλλης. Όταν φύγουμε από αυτή τη ζωή θα παρουσιαστούμε μπροστά στο Θεό. Αυτό γίνεται με κάθε άνθρωπο μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
Κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου όλα θα φθαρούν, όλα θα αλλάξουν και θα λάβουν νέα, ανώτερη μορφή και σύσταση. Θα αλλάξει η γη, ο κόσμος και ο άνθρωπος. Ό,τι γίνεται για να σωθεί ο άνθρωπος και να μπει μέσα στον Παράδεισο θα γίνει μέχρι τότε. Από την ώρα εκείνη τη φοβερή της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου τελειώνουν όλα. Οποίος πίστεψε στο Χριστό σώζεται, οποίος όχι απολαμβάνει τις συνέπειες αυτής της επιλογής του.
Τον θάνατο του ανθρώπου ακολουθεί η κρίση. Αυτό σημαίνει πως η ψυχή ζωντανή και αθάνατη όπως είναι μαζί με όλες τις αισθήσεις και τις δυνάμεις της προαισθάνεται, προγεύεται έως κάποιου βαθμού, αυτό που πρόκειται να απολαύσει στον τέλειο βαθμό μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και την τελική κρίση.
Αφού δεν υπάρχει στον Άδη μετάνοια, τότε γιατί γίνονται τα μνημόσυνα; Διότι ωφελούν και τους ζώντες και τους τεθνεώτες. Στους ζώντες ενισχύουν την πίστη στη μέλλουσα ζωή, κρατούν αμείωτη την αγάπη τους για τους νεκρούς τους, βοηθούν να έχουμε μνήμη θανάτου. Στους κεκοιμημένους τα μνημόσυνα ωφελούν τα μέγιστα και παρέχουν ανάπαυση και ανακούφιση.
Η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου αναφέρεται ξεκάθαρα στο Σύμβολο της Πίστεως: «Καί πάλιν ἐρχόμενον μετά δόξης κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος». Τούτο σημαίνει πως ο Χριστός πάλι θα έλθει όχι όπως την πρώτη φορά ταπεινά και άδοξα, αλλά με δόξα και τιμή μεγάλη.
Το πότε θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία είναι άγνωστο. Ο ίδιος ο Χριστός δεν το αποκάλυψε, ενώ ως Θεός το ήξερε. Απλά αναφέρθηκε σε κάποια φοβερά γεγονότα «σημεία» που θα προηγηθούν της Δευτέρας Παρουσίας Του.
Κατά τη Δευτέρα Παρουσία ο Χριστός θα έλθει ως βασιλιάς ένδοξος και κραταιός. Θα έλθει έτσι επειδή ο σκοπός της έλευσης Του θα είναι η κρίση του κόσμου. Η στιγμή αυτή θα είναι φοβερή, γι’ αυτό και δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια και γενικότερα ανθρώπινους τρόπους. Ιδιαίτερα φοβερή θα καταστεί η ώρα αυτή για τους αμαρτωλούς και αμετανόητους ανθρώπους.
Πριν τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα προηγηθεί η ανάσταση των νεκρών, δηλαδή η ανάσταση των σωμάτων τους και η ένωση τους με την ψυχή και έτσι όλοι θα παρουσιαστούμε μπροστά στο Χριστό. Η ανάσταση των νεκρών είναι από τα πιο βασικά και σπουδαία δόγματα της Αγίας πίστης μας και βεβαιώνεται σε πολλά χωρία της Αγίας Γραφής.
Εκείνη τη φοβερή ώρα θα αναστηθεί το σώμα μας, θα λάβουμε πάλι πίσω το σώμα μας, το ίδιο, όχι άλλο, θα είναι υλικό σώμα αλλά απαλλαγμένο από τις συνέπειες της αμαρτίας δηλαδή θα έχει τις ιδιότητες που είχε το σώμα του Χριστού μετά την Ανάσταση Του. Θα έχει επομένως το σώμα μας τότε κάποιες άλλες ανώτερες πνευματικές ιδιότητες.
Με την τελική κρίση συνδέεται και η συντέλεια του κόσμου. Τούτο δε σημαίνει ότι ο κόσμος θα καταστραφεί, ότι θα αφανισθεί, αλλά θα αλλάξει, θα πάρει νέο σχήμα, νέα σύσταση και μορφή. Τότε θα εκλείψει και θα εξαφανιστεί το κακό, η αμαρτία, θα καταργηθεί ο θάνατος και όλη η φύση θα ελευθερωθεί από τη ματαιότητα που την υπέταξε η αμαρτία , θα ανακαινιστεί και θα αφθαρτοποιηθεί.
Το αποτέλεσμα της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου και της γενικής κρίσης θα είναι η αιώνια ζωή των δικαίων και η αιώνια καταδίκη των αμαρτωλών. Αυτές οι δύο αντίθετες καταστάσεις θα είναι αιώνιες, ατέλειωτες, χωρίς δυνατότητα αλλαγής ή βελτιώσεως των συνθηκών της Κολάσεως.
Θα ήθελα από τα βάθη της καρδιάς μου να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σε τούτες εδώ τις συναντήσεις. Εύχομαι ο Άγιος Θεός να βάλει μέσα στην καρδιά και την ψυχή σας όσα ειπαμε, όσα βιώσαμε και νοιώσαμε αυτές τις φορές που βρεθήκαμε εδώ και να χαρούμε όλοι μαζί παρέα αυτή την αιώνια, πανέμορφη παραδείσια πραγματικότητα!
