Τη δεύτερη ομιλία του στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» πραγματοποίησε στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, ο Πρωτοπρεσβύτερος Χριστόδουλος Μπίθας, την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου.
Κάτω από τον γενικό τίτλο «Από την έρημο των Αββάδων στον 21ο αιώνα: Μία απόπειρα ερμηνείας των Πατέρων μέσα από το Ευαγγέλιο και την Πατερική παράδοση», ο ομιλητής αυτή τη φορά ανέπτυξε το ειδικότερο θέμα «Από την αυτομεμψία στην αυτογνωσία». Κάνοντας μια «γέφυρα» με το πρώτο θέμα που είχε αναπτύξει υπό τον τίτλο «Από τη μετάνοια στην αυτομεμψία», ο π. Χριστόδουλος θέλησε να θυμήσει τα βασικά του σημεία πριν προχωρήσει στην τρέχουσα ομιλία του.
Η πορεία του ανθρώπου στην πνευματική ζωή είναι μία διαρκής και ασταμάτητη πορεία μετανοίας, μεταστροφής του νου, μέχρι το τέλος της ζωής του. Αυτή η πορεία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, επισήμανε, αν ο άνθρωπος δεν νιώσει μια συντριβή γι’ αυτό που είναι.
Καλείται να συνειδητοποιήσει ποιά είναι η ασθένεια της ανθρώπινης φύσης και να την συνειδητοποιήσει στον ίδιο του τον εαυτό, να καταλάβει δηλαδή ποιά είναι η δική του ασθένεια. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αυτομεμψία, με το να μάθει ο άνθρωπος να παίρνει την ευθύνη των πράξεων του στον απόλυτο βαθμό.
Η αυτογνωσία
Στη συνέχεια ο π. Χριστόδουλος άρχισε να αναλύει και να εξηγεί, το πως ο άνθρωπος περνά από την αυτομεμψία στην αυτογνωσία. Πως δηλαδή, όταν αρχίσει να παίρνει την ευθύνη της ζωής του στα χέρια του, όταν σταματήσει να ρίχνει ευθύνες στους άλλους, όταν καταλάβει την ασθένεια του, θα αρχίσει να προχωράει σε μια γνώση του εαυτού του. Διότι όσο ο άνθρωπος προχωράει στην πνευματική ζωή, συνειδητοποιεί ότι ο μεγαλύτερος άγνωστος είναι ο ίδιος του ο εαυτός.
Μία πολύ σημαντική διάκριση έκανε στη συνέχεια ο ομιλητής, ξεκαθαρίζοντας την καίρια διαφοροποίηση που παρουσιάζεται στην έννοια της αυτογνωσίας μεταξύ του κόσμου και της Εκκλησίας. Η έννοια της αυτογνωσίας είναι πνευματική κατάσταση και είναι δωρεά του Θεού. Στην Εκκλησία μιλάμε για αυτογνωσία ως αποτέλεσμα της συντριβής, της αυτομεμψίας, της γνώσης του Ευαγγελίου, της προσευχής και της μετανοίας, η οποία έρχεται ως δωρεά του Θεού, όταν εμείς καταβάλουμε αυτήν την προαίρεση.
Και συνέχισε:
«Με τη Χάρη του Θεού, όταν ο άνθρωπος μπει σε πορεία μετανοίας, η πορεία προς την αυτογνωσία γίνεται ένα όχημα, που με τη βοήθεια του Ευαγγελίου και των Πατέρων, μας πληροφορεί για το ποιά είναι η αρρώστια της ανθρώπινης φύσης. Στο Ευαγγέλιο, με απόλυτο και σαφή τρόπο μας καλεί ο Χριστός να εξετάσουμε τον εαυτό μας για να δούμε τη δική μας αστοχία και να πάψουμε να ασχολούμαστε με τους άλλους. Όταν συνειδητοποιήσεις το δικό σου δοκάρι, τη δική σου αμαρτία, παύεις να ασχολείσαι με την ακίδα του άλλου. Και όταν φτάσεις στο σημείο να συνειδητοποιήσεις τη δική σου αμαρτία, δεν πετάς πέτρες σε κανέναν.»
Η κλήση του Χριστού, ανέφερε σε άλλο σημείο ο π. Χριστόδουλος, είναι κλήση ελευθερίας. Μας καλεί να αποζητήσουμε ελεύθερα και συνειδητά την απαλλαγή από την αμαρτία μας. Όμως πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε ποιά είναι αυτή η αμαρτία. Να διψάσουμε για υπέρβαση, για σχέση με τον Θεό. Να αποκαταστήσουμε την προαίρεση μας για σωτηρία, που έχει αμαυρωθεί από την πτώση μας.
Πρέπει λοιπόν, να βρούμε την πτώση στη δική μας ζωή, την έκπτωση από τον προορισμό αυτόν που ο Θεός θέλει για μας. Ο άνθρωπος που αναζητά τον Χριστό, επεσήμανε ο ομιλητής, μέσα από τις πτώσεις μαθαίνει και διδάσκεται.
Τα προσωπεία και ο αληθινός μας εαυτός
Σταθμός στην πορεία της αυτογνωσίας, τόνισε ακολούθως ο π. Χριστόδουλος, είναι η αφαίρεση των προσωπείων και η γνωριμία με τον εαυτό μας. Από μικρά παιδιά κατασκευάζουμε ένα προσωπείο πίσω από το οποίο κρυβόμαστε. Μαθαίνουμε να απωθούμε ότι μας θλίβει και μας ενοχλεί.
Σταδιακά δεν ξέρουμε ποιοί είμαστε, ποιά είναι η αιτία της συμπεριφοράς, της οργής, της λύπης, της ανασφάλειας μας. Καθώς μεγαλώνουμε, συνέχισε, και οι διαψεύσεις έρχονται η μία μετά την άλλη, καταλαβαίνουμε πως δεν μπορούμε να αγαπήσουμε, πως φοβόμαστε το θάνατο και τη φθορά, πως υποφέρουμε από μοναξιά, από φόβο, από έλλειψη νοήματος.
Είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό να βρούμε την προσωπική μας ενότητα, να πάψουμε να είμαστε διχασμένοι. Η αναζήτηση αυτή είναι δύσκολη, γιατί πρέπει να πετάξουμε όλα τα ομοιώματα που έχουμε φτιάξει, τα προσωπεία που έχουμε κατασκευάσει μέσα στα χρόνια.
Μεταφέροντας τα λόγια του Μ. Βασιλείου, ο ομιλητής τόνισε ότι το δυσκολότερο είναι να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, γιατί το μάτι μας και ο νους μας είναι εξασκημένα μόνο σε ένα πράγμα. Να βλέπουμε του άλλου τα ελαττώματα, όχι τα δικά μας. Και συνέχισε:
«Η αυτομεμψία λοιπόν με τη βοήθεια του Αγ. Πνεύματος μας οδηγεί στην κατανόηση των σφαλμάτων μας, μας αποκαλύπτει τα μύχια της ψυχής μας, αφού παύουμε να ζητάμε ευθύνες από τους άλλους και ερευνούμε τα αίτια της αμαρτίας μόνο σε εμάς.
Αυτός ο αγώνας ο πνευματικός είναι επίπονος, είναι μακρύς, είναι κοπιαστικός. Είναι δύσκολο να παραδεχτούμε πότε αστοχήσαμε, να καταλάβουμε πόσο μακριά είμαστε από την αλήθεια που ελευθερώνει την ψυχή, πόσο μακριά είμαστε απ’ την αγάπη, απ’ την δυνατότητα να ζούμε κάθε στιγμή με χαρά και ευχαριστία, όπως ζούσαν όλοι οι Άγιοι.»
Ο π. Χριστόδουλος ολοκλήρωσε την ομιλία του δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι κάθε πνευματική προσπάθεια χωρίς γνώση αποβαίνει άκαρπη. Αν δεν γνωρίσουμε τον εαυτό μας, με τη βοήθεια του Αγ. Πνεύματος, τότε θα μείνουμε στο σκοτάδι. Και κατέληξε με τα λόγια των Πατέρων: «Γνώρισε τον εαυτό σου και τότε θα έχεις γνωρίσει τον Θεό. Να κάνουμε κάθε μέρα, αρχή μετανοίας.»
Η επόμενη και τελευταία ομιλία του π. Χριστοδούλου Μπίθα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…», θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου με θέμα «Από την αυτογνωσία στην Αγάπη».
Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου
