ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ)
Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2019
Διδάσκουσα: κα Αρχοντία Παπαδοπούλου
ΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΣ ΙΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Οι Ίωνες και οι υπόλοιποι Έλληνες των ελληνίδων μικρασιατικών πόλεων σύντομα ήρθαν σε αντιπαράθεση με τον μικρασιατικό λαό των Λυδών, που ζούσαν στο εσωτερικό κάτω από το όρος Σίπυλο.
Η ιστορία τους περιγράφεται από τον Ηρόδοτο, καθώς και ο πλούτος τους που προερχόταν από τον χρυσοφόρο ποταμό Πακτωλό ο οποίος διέσχιζε την Λυδία και μάλιστα την ίδια την πρωτεύουσά τους τις Σάρδεις. Αυτός που έκανε ονομαστή την Λυδία ήταν ο βασιλιάς της Κροίσος όταν ανέβηκε στον Θρόνο το 560 π.Χ.
Γνωρίζοντας την οικονομική δύναμη των Ελλήνων τους επιτέθηκε συνεχίζοντας την προσπάθεια του πατέρα του Αλλυάτη για την επέκταση του κράτους τους σ’ ολόκληρη την Μ. Ασία και προς τα νησιά του Αιγαίου. Ο Κροίσος έθεσε ως όρο να πληρώνουν οι Έλληνες φόρο υποτέλειας και εκείνος θα τους άφηνε την αυτονομία τους. Ο Κροίσος άρχισε εμπορικές συνεργασίες με τους Έλληνες και οι σχέσεις τους ήταν πολύ καλές, αφού με τις γνωριμίες του τους άνοιγε και άλλες αγορές. Η σύγκρουσή του, όμως με τον βασιλέα της Περσίας Κύρο και η τελική του ήττα έγινε η αιτία να υποδουλωθούν οι Ελληνικές πόλεις στους Πέρσες. Πλήρωναν μεγάλους φόρους, αλλά ήταν ελεύθεροι στην θρησκευτική και κοινωνική τους ζωή. Οι Πέρσες τοποθέτησαν στις πόλεις τυράννους φιλικούς προς αυτούς και μοίρασαν το κράτος τους σε Σατραπείες.
Οι Έλληνες, όμως, δεν ανέχονταν την περσική κυριαρχία και για τούτο επαναστάτησαν εναντίον τους, το 499 π.Χ. όταν τους ξεσήκωσε ο τύραννος της Μιλήτου Αρισταγόρας. Αυτός θέλοντας να καταλάβει την Νάξο συμπαρέσυρε τον Πέρση Αρταφέρνη και επειδή δεν τα κατάφερε, φοβούμενος την οργή των Περσών ξεκίνησε την επανάσταση εναντίον τους εκμεταλλευόμενος την δυσαρέσκεια των Ελλήνων κατά των Περσών.
Οι Ελληνικές μικρασιατικές πόλεις ζήτησαν βοήθεια από την Σπάρτη, που δεν τους δόθηκε, επειδή οι Σπαρτιάτες υπολόγισαν την επικινδυνότητα της επιχείρησης. Οι Αθηναίοι, όμως έστειλαν 20 πλοία και οι Ερετριείς πέντε, Αρχικά οι Ίωνες επικράτησαν και μάλιστα πυρπόλησαν και τις Σάρδεις και επέστρεψαν στην βάση τους την Έφεσο όπου ηττήθηκαν από τον περσικό στρατό. Η επανάσταση είχε εξαπλωθεί στον Ελλήσποντο, στην Προποντίδα, την Θράκη, ενώ οι πολεμικές επιχειρήσεις εξακολουθούσαν στην Κύπρο και την Καρία.
Το 494 π.Χ. οι Πέρσες αποφάσισαν να επιτεθούν στην Μίλητο και τότε οι Ίωνες ενωμένοι με στόλο 353 πλοίων, απέναντι σε 600 περσικά, ναυμάχησαν μαζί τους στο νησί Λάδη, μεταξύ Σάμου και Μιλήτου. Οι Ίωνες ηττήθηκαν επειδή δεν είχαν συνοχή, δεν είχαν σχέδιο και οργάνωση. Οι Πέρσες κατέλαβαν την Μίλητο, την κατέστρεψαν εκ θεμελίων και όσοι κάτοικοι διέφυγαν την σφαγή οδηγήθηκαν δούλοι στα Σούσα. Πολλοί, πριν την καταστροφή, διέφυγαν στις αποικίες της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας. Η Ιωνική Επανάσταση απέτυχε επειδή οι Έλληνες δεν κατόρθωσαν να ομονοήσουν και να χαράξουν κοινή πολιτική.
‘Ενα χρόνο μετά, ο Αθηναίος τραγικός ποιητής Φρύνιχος παρουσίασε στο αθηναϊκό κοινό την τραγωδία του «Μιλήτου Άλωσις». Οι Αθηναίοι στενοχωρήθηκαν τόσο πολύ που έκλαιγαν στους δρόμους για μήνες, επειδή συνειδητοποίησαν ότι δεν βοήθησαν την Μίλητο και καταστράφηκε. Οι Άρχοντες των Αθηναίων τιμώρησαν τον Φρύνιχο με πρόστιμο και διέταξαν να μην ξαναπαρουσιασθεί ποτέ πια αυτή η τραγωδία.
Οι Πέρσες κατέλαβαν τις ελληνικές πόλεις στην Προποντίδα, τον Ελλήσποντο και την Κύπρο με τον υπόλοιπο μικρασιατικό χώρο. Ο Μέγας Βασιλεύς Δαρείος ξεκίνησε την γιγάντια εκστρατεία του για την κατάκτηση της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας, κάτι που δεν κατάφερε.
Το 492 π.Χ. ο Δαρείος στέλνει στην Αθήνα το στρατηγό γαμπρό του Μαρδόνιο να πείσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς να συμμαχήσουν μαζί του να δώσουν «γη και ύδωρ». Αυτοί αρνήθηκαν. Τότε επιτέθηκε στην Νάξο που κατέκαυσε τις πόλεις της και κατέλαβε τις Κυκλάδες. Επίσης, ήδη, τρομοκρατήσει και είχε κάνει υποτελείς του τους Θράκες και τους Μακεδόνες. Η πρώτη εκστρατεία, της οποίας ηγήθηκε ο Μαρδόνιος, διακόπηκε, επειδή ο στόλος τους καταστράφηκε από τρικυμία στον Άθω.
Το 490, με αρχηγούς τους Δάτη και Αρταφέρνη, επιτίθεται στην Ερέτρια, που την καταλαμβάνει από προδοσία δύο επιφανών κατοίκων της και έρχεται στον Μαραθώνα όπου νικήθηκε από τους Αθηναίους με αρχηγό τον στρατηγό Μιλτιάδη.
Οι περσικοί πόλεμοι συνεχίζονται το 480 π.Χ. στις Θερμοπύλες με τον Σπαρτιάτη Λεωνίδα και την ίδια ημέρα με την ναυμαχία στο ακρωτήριο Αρτεμήσιο με αρχηγό τον Ξάνθιππο (πατέρα του Περικλή) την κατάληψη των Αθηνών από τον Ξέρξη και την νικηφόρα ναυμαχία ης Σαλαμίνας.
Το 479 στην τελευταία μάχη οι Έλληνες νικούν τον Μαρδόνιο στις Πλαταιές. Την ίδια ημέρα ο Ξάνθιππος με τον ενωμένο ελληνικό στόλο επιτέθηκε στον περσικό, στην Σάμο. Οι Πέρσες υποχώρησαν στην Μυκάλη και εκεί οι Έλληνες κατέστρεψαν μεγάλο μέρος του. Τότε οι ελληνικές μικρασιατικές πόλεις εξεγέρθηκαν και πάλι και οι Πέρσες δεν μπορούσαν να τις αντιμετωπίσουν.
Οι ενωμένοι Έλληνες με την Δηλιακή Συμμαχία ανέβηκαν στον Ελλήσποντο για να καταστρέψουν τις περσικές γέφυρες που είχαν ήδη καταστραφεί. Κατέλαβαν την Σηστό και το Βυζάντιο ώστε να ξαναγίνουν κυρίαρχοι των Στενών. Εδώ, κατηγορήθηκε ο αρχηγός της Συμμαχίας Σπαρτιάτης Παυσανίας και ανακλήθηκε στην Σπάρτη. Μετά την άρνηση των Λακεδαιμονίων να συνεχίσουν τον πόλεμο ανέλαβαν την αρχηγία οι Αθηναίοι με την Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία, 477 π.Χ. με υπεύθυνο τον Αριστείδη.
Οι Αθηναίοι άρχισαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις μικρασιατικές ελληνικές πόλεις όπου υπήρχαν ακόμη περσικές φρουρές. Στη μάχη του Ευρυμέδοντα ποταμού ο αθηναίος στρατηγός Κίμων ( γιος του Μιλτιάδη) θα νικήσει σε ξηρά και θάλασσα τους Πέρσες. Το 451 ο Κίμων, αν και είχε σκοτωθεί στην μάχη θα νικήσει τους Πέρσες στην Σαλαμίνα της Κύπρου κατά ξηρά και θάλασσα. Το 447 ο απεσταλμένος της Αθήνας Καλλίας διαπραγματεύθηκε Ειρήνη μεταξύ Αθηνών και Περσίας: Δόθηκε αυτονομία στις ελληνικές ιωνικές πόλεις. Απαγόρευε την ίδρυση Σατραπειών κατά μήκος των δυτικών μικρασιατικών παραλίων και την επίθεση του περσικού στόλου στον ελληνικό.
Οι Σπαρτιάτες το 386 π.Χ. στέλνουν τον ναύαρχο Ανταλκίδα και υπογράφει την λεγόμενη Ειρήνη του Βασιλέως ή Ανταλκίδειο Ειρήνη με τους εξής όρους: α) να παραδοθούν σε αυτόν οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και η Κύπρος β) να διακηρυχθεί η αυτονομία των ελληνικών πόλεων εκτός από τις αθηναϊκές κληρουχίες της Λήμνου, της Ίμβρου και της Σκύρου και γ) να επιβλέπουν οι Σπαρτιάτες την τήρηση της ειρήνης στον ελλαδικό χώρο.
Οι Έλληνες της Μ. Ασίας περίμεναν τον Μ. Αλέξανδρο για να τους απελευθερώσει. Η Ανταλκίδειος Ειρήνη συνομολογήθηκε προκειμένου οι Σπαρτιάτες, με την επέμβαση των Περσών στις ελληνικές υποθέσεις να αναλάβουν την αρχηγία στις Ελληνικές πόλεις.
Ο Μ. Αλέξανδρος στην Μ. Ασία
Ο Αλέξανδρος αναγορεύτηκε από τον στρατό βασιλιάς το 336 π.Χ., σε ηλικία 20 ετών, όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας του Φίλιππος. Ο Φίλιππος, ή με διπλωματία ή με όπλα είχε επιβάλλει την κυριαρχία του στις ελληνικές πόλεις, συγκάλεσε Συνέδριο στον Ισθμό κάνοντας γνωστούς στους σκοπούς του: Όλες οι ελληνικές πόλεις αυτόνομες, Πανελλήνια Συμμαχία, λήξη εμφυλίων πολέμων, ένωση όλων των Ελλήνων σε μια δύναμη, ένα ισχυρό κράτος για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες. Ο Αλέξανδρος για να επικρατήσει αγωνίστηκε με το στενό του περιβάλλον, γειτονικούς Παίονες, Ιλλυριούς, Αθηναίους και άλλους Έλληνες. Αναγνωρίστηκε Ηγεμών της Ελλάδος από τις ομοεθνίες της Αμφικτυονίας, όπως ο Φίλιππος, συγκάλεσε το Κοινό Συνέδριο των Ελλήνων στον Ισθμό, όπου ανακηρύχθηκε Στρατηγός Αυτοκράτωρ για τον πόλεμο κατά των Περσών. Σκοπός τους: εκδίκηση κατά των Περσών, απελευθέρωση των ελληνικών μικρασιατικών πόλεων.
Άνοιξη 334 π.Χ. ξεκίνησε η εκστρατεία. Στρατός: 5.000 ιππείς, 30.000 πεζοί με το τελειότερο όπλο, την σάρισα (06 μ. μήκος). Πολεμούσαν στο σχήμα της μακεδονικής φάλαγγας. Στόλος: 160 πολεμικά πλοία, πολλά φορτηγά. Πέρασε από την Σηστό στην Άβυδο.
Ο Αλέξανδρος έκανε μια σειρά από συμβολικές κινήσεις για να τιμήσει τους Έλληνες του Τρωϊκού Πολέμου επειδή έθεσαν τις βάσεις για την οικονομική δύναμη των Ελλήνων: Αποβιβάστηκε στο Λιμάνι των Αχαιών, θυσίασε στον τάφο του Πρωτεσίλαου, στεφάνωσε τον τάφο του Αχιλλέα, θυσίασε στον ναό της Ιλιάδας Αθηνάς.
Οι Πέρσες τον περίμεναν κοντά στην πόλη Ζέλεια οχυρωμένοι στον Γρανικό ποταμό με τις ψηλές απότομες όχθες και τα ορμητικά ανοιξιάτικα νερά (τέλος Απριλίου). Προτού τον αντιμετωπίσουν στρατιωτικά, είχαν σκεφθεί να τον κάμψουν οικονομικά, με έλλειψη τροφοδοσίας. Σχεδίαζαν να κάψουν δένδρα, αγρούς, να μολύνουν τα ποτάμια για να αναγκαστεί να υποχωρήσει.
Ο Αλέξανδρος τους αντιμετώπισε με πολεμικά τεχνάσματα και με τις στρατηγικές του ικανότητες (οι στρατιώτες και οι ιππείς πέρασαν τα 25 μέτρα πλάτους του ποταμού πλαγίως) κατατρόπωσε τους Πέρσες και τους 5.000 Έλληνες μισθοφόρους. Στη μάχη ακόμη και οι ιππείς συμπλέχθηκαν σώμα με σώμα με τους Πέρσες. Πλεονέκτημα ήταν ότι οι Έλληνες πολεμούσαν με δόρατα και οι Πέρσες με ακόντια. Στον Γρανικό σκοτώθηκαν εκατοντάδες ικανοί αξιωματούχοι και έτσι αποδυναμώθηκε ο περσικός στρατός σε στελέχη και ηθικό. Αυτή η νίκη καθιέρωσε την φήμη του στην Ασία και έκανε όλες τις ελληνικές πόλεις να τον εμπιστευτούν. Προχωρώντας απελευθέρωσε την Αιολίδα, την Ιωνία, την Έφεσο, έδωσε μάχη για την Μίλητο, κατέλαβε την Αλικαρνασσό. Η είσοδός του στις πάμπλουτες Σάρδεις του χάρισε τα αμύθητα θησαυροφυλάκιά της.
Ο Αλέξανδρος στο εξής δεν τιμωρούσε τους Έλληνες μισθοφόρους, αλλά τους προσεταιριζόταν. Δεν είχε οικονομικό όφελος από λάφυρα και δεν πωλούσε αιχμαλώτους από τις ελληνικές πόλεις. Στρεφόμενος στα ενδότερα προχωρεί από την πόλη Γόρδιο, περνά τις Κιλικιανές Πύλες, τοποθετεί δημοκρατικά πολιτεύματα στις ελληνικές πόλεις καταργώντας την βαριά φορολογία. Ο Δαρείος με 500.000 στρατό, ιππείς, εκατοντάδες ελέφαντες , δρεπανηφόρα άρματα συναντά τον Αλέξανδρο στην αμμώδη πεδιάδα της Ισσού, το 331.
Ο Αλέξανδρος διαλύει τον περσικό στρατό και ο Δαρείος εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης, αλλά και την μητέρα, την γυναίκα, τις κόρες του στα χέρια του Αλέξανδρου που τους φέρθηκε με ευγένεια. Προχωρά προς την Φοινίκη καταλαμβάνει τον περσικό ναύσταθμο και κατευθύνεται, το 332, στην Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, που, μετά από δύο αιώνες περσικής κατοχής τον υποδέχθηκε ως ελευθερωτή. Επισκέφθηκε το ιερό του Άμμωνος Διός στην όαση της Σίβα και οι ιερείς τον προσφωνούν «γιο του Άμμωνα». Σχεδίασε το λιμάνι και χάραξε την Αλεξάνδρεια στο Δέλτα του Νείλου.
Το 329, με 40.000 πεζικό,7.000 ιππικό πέρασε τον Τίγρη ποταμό και κινήθηκε προς τα Γαυγάμηλα, όπου τον περίμενε ο Δαρείος με 1.000.000 στρατιώτες και πολλά δρεπανηφόρα άρματα. Η στρατηγική ευφυΐα του έτρεψε σε φυγή τον περσικό στρατό και τον ίδιο τον Δαρείο. Νικητής κατέλαβε την Βαβυλώνα, την βασιλική πρωτεύουσα Σούσα, και την μυθώδη αρχαία βασιλική πρωτεύουσα Περσέπολη με όλους τους αμύθητους θησαυρούς τους. Ο Δαρείος δολοφονήθηκε από τον Σατράπη Βήσσο και ο Αλέξανδρος προχώρησε προς την Ινδία για να εξαφανίσει κάθε εστία περσικής παρουσίας. Πέρασε την Σογδιανή και την Βακτριανή και το 327 π.Χ. μπήκε στην Ινδία. Οι πόλεις της έπεσαν η μία ύστερα από την άλλη και στον Υδάσπη ποταμό συνάντησε το βασιλιά Πώρο με εκατοντάδες χιλιάδες στρατό ιππείς και 200 ελέφαντες. Τον νίκησε και τον αιχμαλώτισε. Εδώ σκοτώθηκε ο Βουκεφάλας, όπου ίδρυσε την Βουκεφάλεια. Σ’ αυτό το σημείο οι στρατιώτες του αρνήθηκαν να προχωρήσουν άλλο και ο Αλέξανδρος, άλλους έστειλε πίσω στην Περσία με τον στόλο και ναύαρχο τον Νέαρχο, που χαρτογράφησε τις ακτές. Τους άλλους οδήγησε πίσω περνώντας την έρημο της Γεδρωσίας όπου έχασε τα ¾ των ανδρών του. Ίδρυσε πολλές πόλεις και 70 Αλεξάνδρειες όπως: της Αιγύπτου, Αλεξάνδρεια στην Αριάνα (Χεράτ Αφγανιστάν), Αλεξάνδρεια Εσχάτη (Κυγάνδ Τατζικιστάν), Αλεξάνδρεια Ιράκ (Ισκανδάριγα), Αλεξάνδρεια Αραχωσίας (Κανταχάρ Αφγανιστάν).
Διοίκησε με καινούργια δεδομένα την απέραντη αυτοκρατορία: Μακεδονικό σύστημα διοίκησης, κοινωνικές, θρησκευτικές ελευθερίες στους λαούς, υιοθέτησε ήθη, έθιμα τους, ενδυμασία τους για να τους φανεί οικείος. Διέδωσε την ελληνική γλώσσα, τον ελληνικό πολιτισμό, ήθη, έθιμα, είχε μαζί του Μακεδόνες επιστήμονες, έφτιαξε δρόμους, κτήρια, γέφυρες, οχυρώσεις, φρούρια και άλλα σημαντικά έργα υποδομής .Πέθανε στην Βαβυλώνα τον Ιούνιο του 323, 33 ετών. Ενταφιάστηκε, μάλλον, στην Αλεξάνδρεια.
