Το βιβλίο αποτελεί μία μελέτη, αληθινή συμβολή στην σύγχρονη ιστορία του Πειραιά. Γνωρίζουμε όλοι τον Πειραιά ως την πόλη της εργατιάς και της ναυτοσύνης, της προσφυγιάς και της φτώχειας. Όμως σε αυτό το έργο, μας δίνεται μια άλλη εικόνα για τον Πειραιά. Μία εικόνα πίστης, ελπίδας και αναστάσιμης χαράς.
Παρουσίαση του βιβλίου «Τα θαύματα της πίστεως στον Πειραιά» του Συγγραφέα κ. Στέφανου Μίλεση, Ιστορικού, Δημοσιογράφου, Προέδρου της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αρχονταρίκι», πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 29 Νοεμβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…».
Για το βιβλίο μίλησαν, ο π. Δημήτριος Μπάτσης, Προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Νείλου Πειραιώς, Υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η κα Όλγα Νικολαΐδου, Δημοσιογράφος, Ηθοποιός, Ψυχοθεραπεύτρια, ο κ. Κώστας Ζουρδός, Θεολόγος και ο Συγγραφέας.
Την παρουσίαση συντόνισε ο κ. Παναγιώτης Χαρατζόπουλος, Φυσικός Msc, MEd.
Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε χωρίς την συμμετοχή ακροατηρίου και μεταδόθηκε από το κανάλι του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» στο YouTube.
Παναγιώτης Χαρατζόπουλος
Προλογίζοντας την εκδήλωση, ο κ. Χαρατζόπουλος σημείωσε πως στους καιρούς την πανδημίας που διανύουμε, ένα βιβλίο που αναφέρεται μέσα από στοιχεία και ντοκουμέντα, στα θαύματα της πίστεως, έρχεται στην πιο κατάλληλη στιγμή.
«Γιατί έχουμε ανάγκη την πίστη σήμερα και την ελπίδα που πηγάζει από την πίστη στον Θεό και προσδοκούμε το θαύμα. Έχουμε ανάγκη από την γνώση, για το πως λειτούργησε το θαύμα σε αντίστοιχες περιπτώσεις και σε άλλες εποχές αντίστοιχων επιδημιών.»
Κώστας Ζουρδός
Στην εισαγωγή του ο κ. Ζουρδός, σημείωσε πως το βιβλίο αυτό θα είναι πάντα ένα εγχειρίδιο πηγής, τοπικά ιστορικής, με στοιχεία ιστορίας, έρευνας, παράδοσης, κοινωνικής συμπεριφοράς και πίστης. Τα στοιχεία αυτά κάνουν το βιβλίο αυτό μοναδικό και πρωτοπόρο στο είδος του.
«Ο κ. Μίλεσης με την πείσμονα και ακριβή ενασχόληση του με την ιστορία, φωτίζει πλευρές του πολιτισμού, της παράδοσης και του βίου του τοπικού μας χώρου που έχουμε ξεχάσει. Η μελέτη του είναι πάντα τεκμηριωμένη και την επενδύει με έναν υπέροχο και παραστατικό λόγο.
Γέννημα και θρέμμα της πόλης του Πειραιά, διατρέχει τα δρομάκια της μέσα από την ματιά της ιστορίας του χθες και του σήμερα, με σκοπό την σύνθεση ενός καλύτερου μέλλοντος. Είναι από τις σπουδαίες προσωπικότητες της πόλης, γιατί μέσα από την παράδοση και την ιστορία, γεννά την ελπίδα.»
Θαύμα, συνέχισε ο κ. Ζουρδός, ονομάζεται ένα παράδοξο, ανεξήγητο περιστατικό, το οποίο προκαλεί έκπληξη, γιατί είναι μια πρόκληση προς τους φυσικούς νόμους.
Τα θαύματα είναι παρεμβάσεις της Θείας Παντοδυναμίας, αγάπης και σοφίας του Θεού, στην φυσική και ιστορική σκηνή του κόσμου και της ανθρώπινης ζωής, κατά τρόπο άρρητο, εκπληκτικό και θεοπρεπή.
Στην Καινή Διαθήκη τα θαύματα ονομάζονται σημεία δηλαδή σημάδια. Όχι σημάδια του ιστορικού τώρα, αλλά σημάδια της Βασιλείας του Θεού που έρχεται. Το θαύμα, αν και έτσι φαίνεται, δεν καταλύει τον φυσικό νόμο γιατί δεν τον χρειάζεται. Ο φυσικός νόμος είναι το αποτέλεσμα και η συνέπεια του πτωτικού σήμερα. Το θαύμα είναι η φυσικότητα της πάντα ζωής.
Εάν το θαύμα προκαλεί μετάνοια, τόνισε ο ομιλητής, εάν σηματοδοτεί το ήθος της καινούργιας ζωής που έφερε ο Χριστός, τότε εκπληρώνει την αποστολή του. Το θαύμα έχει αξία μόνο στο βαθμό που φανερώνει την αγάπη του Θεού. Η αγάπη μόνο δίνει υπόσταση στον άνθρωπο, η αγάπη μόνο θα τον βάλει στην Βασιλεία του Θεού. Από το σύνολο των Πατέρων και των Αγίων της Εκκλησίας μας, το θαύμα σχεδόν απαξιώνεται όταν συγκρίνεται με την ύψιστη αρετή που είναι η αγάπη.
Και αυτό γιατί εμείς οι άνθρωποι επικεντρώνουμε την προσοχή μας στο εντυπωσιακό, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στην θαυματουργία και όχι στην αρετή.
Ο Χριστός στην ιστορική εποχή του κήρυξε ο ίδιος, αλλά δεν τους κέρδισε όλους. Δεν κέρδισε ούτε την πλειοψηφία του στενού του κύκλου. Θαυματούργησε σε πολλές περιπτώσεις και σε μεγάλο πλήθος, αλλά δεν κέρδισε την αγάπη τους και αυτό φάνηκε στην μοναξιά του Σταυρού.
«Αν δεν μπορούμε να δούμε την αποκάλυψη του Θεού μέσα στον πόνο, ούτε και στην κατάργηση του θα την νοιώθαμε. Αν μπορούμε να διακρίνουμε την φανέρωση του Θεού μέσα στον πόνο, τότε το θαύμα έγινε.
Αυτό λοιπόν που στην ουσία πραγματεύεται το βιβλίο και για αυτό είναι σπουδαίο, δεν είναι μόνο τα στοιχεία τοπικής ιστορίας και σπουδαιότητας που αναφέρει, δεν είναι μόνο τα ιστορικά θαύματα που καταγράφει, αλλά είναι κυρίως η αγάπη που φανερώνεται μέσα από τα περιστατικά. Αγάπη ως στάση ζωής, ως αλλαγή, ως σωτηρία.»
π. Δημήτριος Μπάτσης
Αρχικά ο π. Δημήτριος στην παρουσίαση του τόνισε, ότι πρόκειται περί ενός αληθινά πρωτοτύπου βιβλίου. Η περιγραφή των θαυμάτων γίνεται όπως αυτά έχουν καταγραφεί ή αποτυπωθεί στον ημερήσιο ή περιοδικό Τύπο της εποχής, εμπλουτισμένη, βεβαίως, με ανάλογο, σε κάθε περίπτωση, φωτογραφικό υλικό.
Το κυριότερο όμως στοιχείο, το οποίο και προσδίδει μεγαλύτερη αξία στο έργο, είναι ότι ο συγγραφέας του, εντάσσει τα θαυμαστά γεγονότα που περιγράφει, στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο της χρονικής περιόδου που αυτά συνέβησαν.
Ο συγγραφέας ξεκινάει την εξιστόρηση των θαυμάτων της πόλεως από τον πολιούχο της, τον Άγιο Σπυρίδωνα και συγκεκριμένα από το μοναστήρι που δέσποζε στην θέση τού σημερινού ναού μέχρι το 1835. Μας παραθέτει την άγνωστη σχέση της Μονής, με τους κατοίκους των Μεσογείων και της ηπειρωτικής Αττικής. Αιτία της ευλάβειάς τους, η προστασία του Αγίου Σπυρίδωνος κατά τις επιδρομές των πειρατών.
Τα θαύματα παρατίθενται στη συνέχεια με χρονολογική σειρά. Ξεκινάει με το θαύμα της θεραπείας από την επιδημία της ευλογιάς στη συνοικία των Υδραίων, κατά το καλοκαίρι του 1895, με την λιτάνευση της θαυματουργού εικόνος «Ρόδον το Αμάραντον». Το ίδιο συνέβη και κατά τα έτη 1898, 1899, 1903 και 1904.
Το επόμενο θαύμα στο βιβλίο του κ. Μίλεση, είναι η θαυματουργική θεραπεία μίας τυφλής γυναίκας, τη νύχτα της 24ης προς την 25η Μαρτίου, ξημερώνοντας δηλαδή η εορτή του Ευαγγελισμού του 1926.
«Παραμένουμε στην περίοδο του Μεσοπολέμου, στα χρόνια μεταξύ της Μικρασιατικής τραγωδίας και της εθνικής εποποιίας του 1940, και φθάνουμε στο άγνωστο, στους πολλούς, θαύμα της εμφανίσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Πειραιώς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εκτός του θαύματος. έχουν οι προσπάθειες και οι έρευνες που έγιναν για να εξακριβωθεί ότι όντως πρόκειται περί θαύματος και όχι περί απάτης, καθώς και οι μαρτυρίες των παρισταμένων πιστών. Κατεστάθη έτσι ο Ιερός Ναός Παναγιοσκέπαστος και Θεοτοκοβάδιστος.»
Από τη συνοικία της Ευαγγελίστριας και το ιστορικό κέντρο του Πειραιά μεταβαίνουμε στη Δραπετσώνα και τα περίφημα «Λιπάσματα». Ο συγγραφέας μας εκθέτει την ιστορία ενός θαύματος που συνέβη σε μία δυστυχισμένη οικογένεια εργατών.
Ακολουθεί ένα θαυμαστό περιστατικό του έτους 1933, πού σχετίζεται με τις ανταλλαγές πληθυσμών, και πιο συγκεκριμένα τις επιστροφές Αρμενίων στην πατρίδα τους, πού ήταν πλέον κομμάτι τής Σοβιετικής Ένωσης.
Το έβδομο θαύμα που παρατίθεται σχετίζεται με εξαπτέρυγο του 13ου αιώνα, του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος Δραπετσώνας.
Δεν θα μπορούσε να λείπει από τα θαύματα που έγιναν στην πόλη του Πειραιά, η αναφορά σε κάποιο από τα νοσηλευτικά ιδρύματα της πόλης, του Τζανείου νοσοκομείου. Η αναφορά στο περιστατικό θαυματουργικής επέμβασης στο Τζάνειο νοσοκομείο ανάγεται στην περίοδο της Κατοχής, και συγκεκριμένα στο έτος 1944. Το περιστατικό αφορά μία γυναίκα, της οποίας τον βέβαιο θάνατο, οι ιατροί είχαν προβλέψει. Η γυναίκα αυτή διέθετε ακλόνητη πίστη προς τον Θεό, και πράγματι το θαύμα έγινε μόλις μετέλαβε των Αχράντων μυστηρίων.
Πειραιάς και ναυτοσύνη, αποτελούν έννοιες ταυτόσημες και το επόμενο θαύμα έλαβε χώρα στον Ιερό Ναό του προστάτη της ναυτοσύνης και συμπολιούχου της πόλεως, του Αγίου Νικολάου. Το θαύμα αυτό έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί δεν περιγράφει τη διάσωση κάποιου ναυτικού, αλλά τη θεραπεία μίας παράλυτης γυναίκας, τον Αύγουστο του 1960.
Κατεξοχήν υπόδειγμα καρτερίας και υπομονής στους διωγμούς, στις συκοφαντίες και στην ασθένεια, αποτελεί βέβαια και ο Άγιος του 20ου αιώνα, ο Άγιος Νεκτάριος Μητροπολίτης Πενταπόλεως, ο θαυματουργός, ο οποίος και συνδέθηκε ιδιαίτερα με την πόλη του Πειραιώς. Σέ θαύματα του Αγίου Νεκταρίου που έγιναν στον Πειραιά, αναφέρεται ο συγγραφέας, στο τελευταίο κεφάλαιο τού βιβλίου.
Κλείνοντας την παρουσίαση του, ο π. Δημήτριος σημείωσε:
«Το βιβλίο αποτελεί μία μελέτη, αληθινή συμβολή στην σύγχρονη ιστορία του Πειραιά. Κυρίως, όμως, δείχνει μία διαφορετική όψη αυτής της πόλεως. Γνωρίζουμε όλοι τον Πειραιά ως την πόλη της εργατιάς και της ναυτοσύνης, της προσφυγιάς και της φτώχειας.
Όμως σε αυτό το έργο, μας δίνεται μια άλλη εικόνα για τον Πειραιά. Μία εικόνα πίστης, ελπίδας και αναστάσιμης χαράς.»
Όλγα Νικολαΐδου
Η κα Νικολαΐδου αναφέρθηκε στην προσπάθεια του συγγραφέα να συλλέξει όλο αυτό το πολύ ενδιαφέρον υλικό, χρησιμοποιώντας ως βασική πηγή, εφημερίδες της εποχής στην οποία αναφέρεται.
Οπότε, τόνισε, είναι ένα βιβλίο τελικά, που οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι και σε χώρο και σε χρόνο.
«Το πιο ιδιαίτερο σε όλο αυτό το ταξίδι, που κάνουμε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, είναι ότι συναντάμε ανθρώπους καθημερινούς, στην πιο ιερή και ωραία στιγμή τους, δηλαδή ακριβώς την στιγμή που θέλουν να συνομιλήσουν με τον Θεό.
Γιατί τα θαύματα της πίστεως και η πίστη, είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να συνομιλήσει με τον Θεό.»
Ξεκαθαρίζει ο συγγραφέας, ήδη από τον τίτλο του βιβλίου, συνέχισε η κα Νικολαΐδου, αυτό που είναι πολύ σημαντικό να ξεκαθαρισθεί, ότι η πίστη δημιουργεί τα θαύματα και όχι το αντίθετο. Πηγή δηλαδή των θαυμάτων είναι η πίστη.
Η ίδια το αισθάνεται, όπως το περιέγραψε, σαν την δυνατότητα του ανθρώπου να διανύσει μία διαδρομή, που ενώ ανθρωπολογικά και ανατομικά φαίνεται να είναι μικρή, δηλαδή από τον εγκέφαλο, την σκέψη στην καρδιά, ψυχικά είναι τεράστια.
Μια διαδρομή δύσκολη, ακριβώς γιατί απαιτεί μια υπέρβαση, μια παράδοση. Κάτι που ο άνθρωπος μπορεί να το κερδίσει μόνο αν συνομιλήσει με τον Θεό.
Είναι δεδομένο, συνέχισε, ότι ο Θεός, στη σχέση που προσπαθεί να δημιουργήσει ο άνθρωπος μαζί Του, έχει κάτι που ποτέ δεν παραβιάζεται και αυτό είναι η ελευθερία, γιατί είναι λέξη συνώνυμη της αγάπης.
«Άρα ποτέ ένα θαύμα δεν θα μπορούσε να εκβιάσει την πίστη μας. Ένα θαύμα γίνεται πάντα με τη δική μας συναίνεση και επιθυμία.
Το θαύμα προϋποθέτει και καταθέτει την γλώσσα της αγάπης. Το βιβλίο ξεχειλίζει από αγάπη και αυτό το καθιστά ένα μικρό θαύμα.»
Στέφανος Μίλεσης
Οι κάτοικοι του Πειραιά, είναι βαθιά συνδεδεμένοι με την θρησκευτικότητα, τόνισε ο συγγραφέας του βιβλίου, και αυτό το αποδεικνύει η ίδια η ιστορία της πόλης.
Το λιμάνι του Πειραιά, έχει τις περισσότερες Εκκλησίες, στοιχείο ενδεικτικό της πίστης των κατοίκων της πόλης. Σε κανένα άλλο λιμάνι, τόσο της Μεσογείου, όσο και παγκόσμια, δεν υπάρχουν τόσες Εκκλησίες που να το στεφανώνουν στην κυριολεξία.
Αλλά και οι υπόλοιπες Εκκλησίες του Πειραιά, ήταν ορατές από την θάλασσα, ειδικά την εποχή που ήταν χαμηλά τα σπίτια. Ακόμη, ο Πειραιάς, όσες φορές απεικονίστηκε από μεγάλους ζωγράφους, είχε πάντοτε ως φόντο ή κύριο θέμα, μία Εκκλησία.
Αυτά τα στοιχεία, παρατήρησε ο κ. Μίλεσης, για κάποιον προσεκτικό μελετητή, καταδεικνύουν την μεγάλη πίστη των Πειραιωτών.
Το εξώφυλλο του βιβλίου που επέλεξε ο συγγραφέας, εικονίζει ένα πλοίο το οποίο βρίσκεται σε τρικυμία, δηλαδή σε μια δύσκολη κατάσταση.
Και εξηγώντας την επιλογή του, τόνισε:
«Διότι, εάν για τους στεριανούς το θαύμα είναι ένα στοιχείο που παρουσιάζεται με μια συγκεκριμένη δυναμική, αυτή η δυναμική πολλαπλασιάζεται στην θάλασσα.
Γιατί πόσα θαύματα πρέπει να γίνουν, για να επιβιώσει ένας ναυτικός που βρίσκεται σε κίνδυνο, ειδικά στην περίπτωση ενός ναυαγίου.
Πρόκειται για μία σειρά θαυμάτων που πρέπει να ενεργήσουν σε ένα ναυάγιο, γι’ αυτό και η πίστη των ναυτικών, είναι πολλαπλασίως δυνατότερη από την πίστη των στεριανών, γιατί ζουν την δύναμη και την αγριότητα της θάλασσας και στηρίζουν τις ελπίδες τους, πάντοτε στον Θεό και στο θαύμα.»
