ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ
(ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ)
Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019
Διδάσκων: Αρχιμ. Δανιήλ Ψωίνος
Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος
• Αφορμή και αιτία για τη σύγκληση της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου υπήρξε το πρόσωπο και η διδασκαλία του Νεστορίου.
• Ο Νεστόριος γεννήθηκε στην Γερμανίκεια της Συρίας. Έλαβε τη μόρφωση στην Αντιόχεια. Διακρινόταν για την αυστηρή ασκητική ζωή του, πράγμα που τον καθιστούσε αγαπητό στον κόσμο.
Έγινε μοναχός και ιερέας στην Αντιόχεια.
• Με ενέργειες του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Β΄ εξελέγη και χειροτονήθηκε επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως όταν πέθανε ο επίσκοπος Σισάνιος το έτος 428.
• Από την αρχή ο Νεστόριος έδειξε μεγάλο ζήλο για την καταπολέμηση των αιρέσεων. Στον ενθρονιστήριο λόγο του παρακάλεσε τον αυτοκράτορα να του δωσει χώρα καθαρή από αιρετικούς.
• Πράγματι ο Θεοδόσιος εξέδωσε διάταγμα εναντίον των αιρετικών. Μάλιστα ο Νεστόριος πήγε ο ίδιος να καταστρέψει κρυφό ναό των αρειανών. Όταν το έμαθαν οι αρειανοί έκαψαν τον ναό και κάηκαν παρακείμενα σπίτια με αποτέλεσμα οι ένοικοι τους να διαμαρτυρηθούν έντονα εναντίον του Νεστορίου.
• Μεταξύ αυτών που συνόδευαν τον Νεστόριο από την Αντιόχεια στην Κωνσταντινούπολη ήταν και ο σύγκελλος Αναστάσιος. Ο Αναστάσιος κάποια μέρα ενώ κήρυττε είπε πως δεν πρέπει να ονομάζουμε την Μαρία «Θεοτόκο», διότι είναι πλάσμα του Θεού και ο Θεός δεν μπορεί να γεννηθεί από ένα κτίσμα. Πρότεινε δε να ονομάζεται «ανθρωποτόκος».
• Το κήρυγμα του Αναστασίου σκανδάλισε κληρικούς και λαϊκούς διότι ο όρος «Θεοτόκος» ήταν σε ευρεία χρήση μέσα στην Εκκλησία. Ζήτησαν δε από τον Νεστόριο να καθαιρέσει τον Αναστάσιο για τις αιρετικές του δοξασίες.
• Ο Νεστόριος όμως υποστήριζε πολύ τον Αναστάσιο. Μάλλον ο δεύτερος κάποια στιγμή τον επηρέασε τόσο που και ο ίδιος ο Νεστόριος άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο «Χριστοτόκος». Τότε άρχισαν διαμαρτυρίες πολλές και δημόσιες εναντίον του Νεστορίου. Πολλοί κληρικοί και μοναχοί αντέδρασαν, όμως με εντολή του Νεστορίου κάποιοι από αυτούς μαστιγώθηκαν και φυλακίστηκαν.
• Ο Νεστόριος δίδασκε ότι η Παναγία δεν γέννησε Θεό αλλά «ψιλόν ἄνθρωπον Χριστόν» γι’ αυτό κα δέν έπρεπε να λέγεται «Θεοτόκος» αλλά «Χριστοτόκος».
• Αμέσως αντέδρασε στην αιρετική διδασκαλία του Νεστορίου ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Ο Άγιος Κύριλλος έστειλε την Πασχάλιο ομιλία του σε όλες τις Εκκλησίες της οικουμένης στις 7 Απριλίου 429, όπου εκεί κατέγραψε όλη την αλήθεια για τον όρο «Θεοτόκος».
• Ο Νεστόριος για την αίρεση του καταδικάστηκε από δύο τοπικές συνόδους, στη Ρώμη τον Αύγουστο του 430 μ.Χ. και στην Αλεξάνδρεια τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο του ίδιου έτους.
• Ο Άγιος Κύριλλος του έστειλε συνολικά τρεις επιστολές για να τον μεταπείσει. Ο Νεστόριος έμεινε αμετακίνητος στις αιρετικές του θέσεις. Τελικά στην Τρίτη επιστολή του ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας έγραψε 12 αναθεματισμούς. Ο Νεστόριος δεν υπέγραψε το κείμενο αυτό και η διαμάχη συνεχίστηκε λαμβάνοντας διαστάσεις «οικουμενικού σκανδάλου» όπως χαρακτηρίστηκε.
• Για να αντιμετωπιστεί η αιρετική διδασκαλία του Νεστορίου συγκλήθηκε η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος από το Θεοδόσιο Β΄ το έτος 431 στην Έφεσο σε επτά συνεδρίες (22/6/431, 10/7/431, 11/7/431, 16/7/431, 17/7/431, 22/7/431, 31/7/431).
• Ο Νεστόριος κλήθηκε τρείς φορές να παρουσιαστεί στη Σύνοδο. Εκείνος αρνήθηκε να παρουσιαστεί. Τελικά η Σύνοδος έκρινε ότι ο όρος «Θεοτόκος» είναι ορθόδοξος και μπορεί ελεύθερα να χρησιμοποιείται.
• Στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο έλαβαν μέρος 200 επίσκοποι. Τα πρακτικά τα υπέγραψαν 198 επίσκοποι.
• Η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος εξέδωσε 8 κανόνες και μια επιστολή προς τη σύνοδο της Παφλαγονίας περί παραιτήσεως και εκπτώσεως επισκόπων.
• Η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος εκτός από την καταδίκη του Νεστορίου:
1. Επικύρωσε και την πίστη της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου
2. Καταδίκασε τον Πελάγιο και τον Πελαγιανισμό
3. Θέσπισε το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου
• Τα πρακτικά της συνετάγησαν στην ελληνική γλώσσα και αναγνώστηκαν κατά την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο και αποτελούνταν από δύο «βιβλία».
• Όταν έφτασε ο Ιωάννης Αντιοχείας φίλος του Νεστορίου με 54 επισκόπους στην Έφεσο διαμαρτυρήθηκαν για τον τρόπο εργασίας της Συνόδου και την απουσία τους, ενημέρωσαν τον αυτοκράτορα ο οποίος έγραψε σε ύφος αυστηρό στον Άγιο Κύριλλο. Όταν αργότερα έφτασε η αντιπροσωπεία του Πάπα συμφώνησαν με τον Κύριλλο και επικύρωσαν τις αποφάσεις της Συνόδου.
