ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ)
Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου 2019
Διδάσκουσα: κα Αρχοντία Παπαδοπούλου
ΙΩΝΙΑ
Ιωνία ονομάζεται η μικρασιατική περιοχή απέναντι από Χίο, που την αποίκησαν, κατά τον Α’ Αποικισμό Ίωνες ( η αρχαιότερη από τις τέσσερις ελληνικές φυλές και καταγόταν από τον Ίωνα, εγγονό του Δευκαλίωνα και της Πύρρας) της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Το γλυκύ κλίμα, η εύφορη γη, τα φυσικά λιμάνια της έδωσαν σύντομα την δυνατότητα στους αποίκους να αναπτύξουν την περιοχή, να ιδρύσουν νέες αποικίες στον υπόλοιπο μικρασιατικό και όχι μόνο χώρο και παράλληλα να καλλιεργηθούν σε μέγιστο βαθμό οι Τέχνες και τα Γράμματα. Η Ιωνία έγινε ταυτόσημη έννοια με την καλλιτεχνία, την ποίηση, τις Επιστήμες, την οικονομική ευμάρεια και η κοιτίδα μετάδοσης όλων αυτών.
Οριζόταν από τον Έρμο ποταμό στα βόρεια, την Αλικαρνασσό στα νότια, τις συμπαγείς οροσειρές του Σίπυλου και του Πάγου στα ανατολικά και την χερσόνησο της Ερυθραίας στα δυτικά, όπου βρεχόταν από το Αιγαίο Πέλαγος.
Την Ιωνία αποτελούσαν, αρχικά, δώδεκα πόλεις και σχηματίσθηκε η λεγόμενη Δωδεκάπολις: Φώκαια, Ερυθραί, Κλαζομεναί, Τέως, Λέβεδος, Κολοφών, Έφεσος, Μίλητος, Μνους, Πριήνη και τα νησιά Χίος και Σάμος. Αργότερα προστέθηκε και η Σμύρνη και η Μαγνησία Σιπύλου. Οι δύο αυτές πόλεις αρχικά ανήκαν στην Αιολία. Το Κοινό των Ιώνων είχε ως κέντρο του την Μυκάλη, όπου συγκεντρώνονταν κάθε χρόνο και τελούσαν τα Πανιώνια προς τιμήν του Ελικώνιου Ποσειδώνα.
Στην Ιωνία αναπτύχθηκε η Προσωκρατική Φιλοσοφία από τους Ίωνες ή Φυσικούς Φιλοσόφους, η λυρική και επική Ποίηση, οι Επιστήμες, εκεί δημιουργήθηκε ο χαρίεις κομψός και λεπτός αρχιτεκτονικός ιωνικός ρυθμός και κτίσθηκε ο πρώτος ναός. Ο ναός της Εφεσίας Αρτέμιδας αποτελεί ένα από τα επτά Θαύματα του Κόσμου και στην Μίλητο λειτουργούσε το περίφημο ιωνικό μαντείο των Διδύμων.
Οι Ίωνες καλλιέργησαν την εκλεπτισμένη ιωνική διάλεκτο με την οποίαν εκφράστηκαν γραπτά τα Ομηρικά Έπη, ο Πίνδσρος, ο Ησίοδος, καθώς και πεζά.
Κατακτήθηκε από τους Λυδούς και τους Πέρσες και εναντίον τους οι Έλληνες έκαναν την ατυχή Ιωνική Επανάσταση. Τους επιβλήθηκε κατοχή που, όμως, δεν τους πτόησε και συνέχισαν την ανοδική πορεία τους. Οι ελληνικές ιωνικές πόλεις όπως και οι υπόλοιπες μικρασιατικές απελευθερώθηκαν από τον Μ. Αλέξανδρο. Κατά την ρωμαϊκή εποχή ισχυρή πόλη ήταν η Σμύρνη με την ενδοχώρα της. Κατά την Βυζαντινή εποχή, ιδία κατά τον 5ο αι. η περιοχή της Ιωνίας όπως και ο ευρύτερος Μικρασιατικός χώρος υπέστη πολλά δεινά από την επέλαση βαρβαρικών φυλών (Ούνων, Γότων, κλπ). Την Βυζαντινή εποχή ανήκε στο Θέμα των Ανατολικών και η Σμύρνη αποτελούσε ένα διαμετακομιστικό σημαντικό λιμάνι της αυτοκρατορίας.
Οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Σμύρνη το 1424 και την περιοχή της Ιωνίας, στερώντας από την αυτοκρατορία το πιο εύρωστο οικονομικά κομμάτι της. Κατά την Τουρκοκρατία η Ιωνία υπέστη σφαγές, λεηλασίες, εξανδραποδισμούς, εξισλαμισμούς όπως όλες οι ελληνικές μικρασιατικές περιοχές. Από τον 17ο αι. και μετά παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση του ελληνικού πληθυσμού, της οικονομίας, του εμπορίου, ιδρύθηκαν σχολεία περισσότερα, με προεξάρχουσα την Ευαγγελική Σχολή και από το 1801 το Φιλολογικό Γυμνάσιο Σμύρνης. Ιδρύθυκε το Γραικικό Νοσοκομείο, κ.α.
Σ’ όλους αυτούς τους δύσκολους αιώνες, αρωγοί στάθηκαν η Εκκλησία, οι Κοινότητες, οι πλούσιοι αστοί. Λειτούργησαν πολλά γνωστά ιδρύματα όπως το «Γραικικό νοσοκομείο» ιδρυμένο το 1723, η «Ευαγγελική Σχολή» ιδρυμένη το 1808, το «Φιλολογικό Γυμνάσιο» ιδρυμένο στις αρχές του 20ου αι. αλλά και αρκετά τυπογραφεία, σχολεία και εμπορικοί οίκοι .Στα τέλη του 18ου αι. οι κάτοικοί της είχαν ανέλθει σε 2.500.000
Στην νεώτερη εποχή η σύνδεση της σιδηροδρομικά με το Αίδίνιο (1866), με τον Κασαμπά, με την Βαγδάτη (1885) ανέπτυξε ακόμη την οικονομία της και το λιμάνι της – κόμβος εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου στην Μεσόγειο. 1870 κατασκευάστηκε η νέα προκυμαία της, το Quai. Ξεκινούσε από τα νοτιαδυτικά και κατέληγε στην Πούντα και τον σταθμό Αϊδινίου. Το λιμάνι της ήταν το δεύτερο σε εμπορική σημασία μετά την Κωνσταντινούπολη στην οθωμανική αυτοκρατορία. Για το λόγο αυτό οι Γάλλοι, οι Άγγλοι, οι Ολλανδοί, οι Βενετοί καθώς και άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί είχαν ιδρύσει εμπορικούς οίκους και εισήγαγαν βαμβάκι, νήματα, μετάξι, σταφίδες, και κρασί. Στις παραμονές της Μικρασιατικής Εκστρατείας η Σμύρνη αριθμούσε 370.000 κατοίκους, εκ των οποίων 165.000 ήταν Έλληνες, 80.000 Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 άλλων εθνοτήτων. Ο Τζώρτζ Χόρτον ( Αμερικανός Πρόξενος στην Σμύρνη) γράφει πως ο πληθυσμός ξεπερνούσε τοις 500.000.
Μερικές από τις πόλεις και τα χωριά της Ιωνίας ήταν: Μαγνησία Σιπύλου – Αξάρι – Χαμηδιέ – Τσομπανησιά – Χατζηλέρι – Κασαμπάς – Αξάρι/Θυάτειρα – Μάρμαρα – Κιρκαγάτς – Σώμα – Κόλντερε – Κορδελιό – Παπά Σκάλα – Γκιόζτεπε ή Ενόπη – Κοκάργιαλι ή Μιρακτή – Μενεμένη – Φώκαια – Νέα Φώκαια – Νυμφαίο – Λουτζάκι – Κουσάντασι/ Νέα Έφεσος – Βουρλά – Σκάλα Βριούλων / Κλαζομεναί – Γκιούλ Μπαχτσέ – Δεμιρτζιλή – Κόλιτζας – Μεντέσι – Νήσος Ιατρού – Σιβρί Χισάρ – Υψηλή – Κιλιομάν ή Κιλισμάνι – Τσιφλήκι Αγίου Γεωργίου – Ναρλή Ντερέ – Μελί – Λυθρί – Αλάτσατα – Τσεσμές – Αγία Παρασκευή.
Τον Μάϊο του 1919, η απελευθέρωση της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό, η περιοχή που του ανατέθηκε να αναπτυχθεί από το Συμβούλιο Ειρήνης, έδωσε ελπίδες στους συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς της Ιωνίας. Τα τραγικά γεγονότα, όμως του 1922, εξανάγκασαν 1.500.000 Έλληνες να οδηγηθούν στην προσφυγιά. Η Σμύρνη, η πρωθιέρεια της Ιωνίας δεν υπήρχε πλέον. Η Γενοκτονία του Μικρασιατικού Πολιτισμού είχε συντελστεί.
ΑΙΟΛΙΑ
Η αρχαία ελληνική Αιολίδα ή Αιολία βρίσκεται απέναντι από την Λέσβο και καταλαμβάνει την βορεοδυτική παραλιακή Μ. Ασία. Εκτείνεται από τον ποταμό Έρμο μέχρι την Τρωάδα. Κατά τον Α΄ Αποικισμό ίδρυσαν εκεί αποικίες οι Αιολείς της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Συμπεριλαμβάνονταν και τα νησιά Ίμβρος Τένεδος. Και στην Αιολία δημιούργησαν Ομοσπονδία πόλεων – την Αιολική Δωδεκάπολη, δώδεκα ισχυρές αποικίες.: Αιγές, η Αιγιρόεσσα, το Γρύνειον, η Κίλλα, η Κύμη, η Λάρισα η Αιολίς, η Μύρινα, το Νέο Τείχος, το Νότιο, η Πιτάνη, η Σμύρνη και η Τήμνος. Η σμύρνη αργότερα ενσωματώθηκε στην Ιωνία.
Βορειότερα, στην περιοχή της Τρωάδας – είχαν ιδρύσει τις πόλεις Γάργαρα, Άσσος, Άνταδρος, Κεβρήν, Σκήψις, Νεάνδρεια και Πιτύεια.
Τα αιολικά φύλα από Θεσσαλία και Βορειοανατολική Στερεά, προτού αποβιβαστούν στην μικρασιατική ακτή είχαν ιδρύσει στην Λέσβο την Μυτιλήνη τις αποικίες: Μήθυμνα, Ερεσό, Πυρρά, Αρίσβη, Άντισσα και στην Τένεδο την Αιολί.
Την Αιολίδα, όπως και την Ιωνία υπέταξαν οι Λυδοί και οι Πέρσες. Απελευθερώθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο και στην Ελληνιστική περίοδο απετέλεσε μέρος του κράτους του Αντιόχου. Το 133 π.Χ. κληρονομήθηκε από τους Ρωμαίους, επειδή είχε αποτελέσει μέρος του κράτους της Περγάμου.
Η Αιολίδα και η Ιωνία αντιμετώπισαν, όπως και οι περισσότερες περιοχές του Βυζαντινού κράτους, αρκετά προβλήματα από τις λεηλασίες που υπέστησαν από την κάθοδο των βαρβαρικών φυλών κατά τον 5ο αιώνα. Γοτθικά, Ουνικά και Σλαβικά φύλα πραγματοποίησαν επιδρομές είτε για λεηλασία, είτε για εξεύρεση νέων εδαφών μόνιμης εγκατάστασης. Διοικητικά, είχε χωριστεί σε δύο περιοχές και ανήκε κατά το ήμισυ στα Θέματα Ανατολικών και Οψικίου.
Γεγονός είναι ότι τα Μικρασιατικά παράλια, όπως και τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά μαστίζονταν από τους πειρατές, από το 823 που οι Άραβες κατέλαβαν την Κρήτη. Το θέμα έληξε το 961 με την ανακατάληψη της Κρήτης από τους Βυζαντινούς.
Οι Κυδωνίες (Αϊβαλί) είναι μία από τις σπουδαιότερες αιολικές πόλεις. Είχε ακμαιότατη οικονομία και πνευματική ανάπτυξη. Κατοικούσαν μόνον Έλληνες, εκτός, του Καδή, του Τελώνου. Είχε αποσπάσει προνόμια από την Υψηλή Πύλη το 1773. Λειτουργούσαν τυπογραφεία σχολεία με προεξάρχουσα την Ακαδημία των Κυδωνιών.
Καταστράφηκε, ως αντίποινα για την Ελληνική Επανάσταση, στις 3 Ιουνίου 1821. ΟΙ κάτοικοί της σφαγιάστηκαν πουλήθηκαν δούλοι και έγιναν πρόσφυγες στην νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα. Πολέμησαν στον Αγώνα και δημιούργησαν ιδιαίτερη Κοινότητα στον ελλαδικό χώρο. Πολλοί αγωνιστές επέστρεψαν στις Κυδωνίες, με την υπογραφή του Χάτι Χουμαγιούν (1856) και ξαναναγόρασαν τα κτήματά τους, που τους είχε δημεύσει η Υψηλή Πύλη για την συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821.
Αρχίζει και πάλι η ανάπτυξη της πόλης και της Αιολίδας από τους Έλληνες. Το 1914, εκτοπίζονται οι κάτοικοί της στο εσωτερικό της Μ. Ασίας, όπως και της Φώκαιας όπου οι σφαγές και οι λεηλασίες ήταν ανήκουστες, ώστε οι κάτοικοι να μην βοηθήσουν τους Έλληνες και τους συμμάχους τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιστρέφουν το 1919 για να εξαναγκαστούν και πάλι σε προσφυγιά κατά την Γενοκτονία του 1922.
Το 1922 η Μητρόπολη Κυδωνιών, εκτός από τις Κυδωνίες και τα Μοσχονήσια περιείχε και τις εξής πόλεις και χωριά: Γενιτσαροχώρι – Αγιασμάτι – Μουράντελι – Γκιουμουσλού – Γκιουμέτς – Γιαγιά – Χατζή – Τουρσουνλού – Κερέμ – Ρουμπεϊλέρ κ.ά.
