ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ)
Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019
Διδάσκουσα: κα Αρχοντία Παπαδοπούλου
ΠΟΝΤΟΣ
Ο Πόντος καταλαμβάνει τις βορειανατολικές ακτές του Μικρασιατικού χώρου. Εξερευνήθηκε, αρχικά, καθ’ όλο το μήκος του Ευξείνου από την χαραυγή της Προϊστορίας – Μύθος Φρίξου και Έλλης – και αργότερα και στο πεδινό και ορεινό τμήμα του που εκτείνεται σε βάθος 200. – 300 χλμ. Διαρρέεται από τους ποταμούς Άλυ, Ίρη, Mελάνθιο, Θερμώδοντα, Xαρσιώτη, Πρύτανη, Πυξίτη, Kαλοπόταμο και τους τεράστιους παραποτάμους του. Τεράστιοι οι ορεινοί άγριοι όγκοι των Σκυδίση, Παρυάδρη και Aντιταύρου τον περιφρουρούν. Ο Πόντος διαθέτει ποικιλόμορφη εδαφική μορφολογία και οι άγονες περιοχές του εναλλάσσονται με ευφορώτατες πεδιάδες, κάμπους και πλούσιο υπέδαφος σε χρυσό και μεταλλεύματα. Στο εσωτερικό του κατοικούσαν γηγενείς λαοί με τους οποίους ήρθαν σε επαφή οι Έλληνες από τα πρώτα εξερευνητικά τους ταξίδια και με τις πρώτες παράλιες αποικίες τους.
Η Αργοναυτική εκστρατεία, ο Ιάσων και η Μήδεια, ο Ηρακλής, ο Προμηθέας στον Καύκασο και άλλοι Ήρωες που περιπλανήθηκαν στο Ποντικό εσωτερικό, ο Ορέστης στην Ταυρίδα και άλλοι αιτιολογικοί μύθοι αποδεικνύουν τα υπερπόντια ελληνικά ταξίδια.
Τα πρώτα ταξίδια για εμπορικούς λόγους ξεκίνησαν περίπου το 1.000 π.Χ. και ιδρύθηκαν οι πρώτες αποικίες εκμεταλλεύσεως ( εμπορικά Γραφεία μόνο). Οι αποικίες εγκατάστασης αρχίζουν το 780 π.Χ., όταν η Ιωνική αποικία Μίλητος ίδρυσε την πρώτη της αποικία στην ποντική παράλια περιοχή με την Σινώπη, σε εμπορικότατο μέρος και στρατηγικό Δεκάδες αποικίες ακολούθησαν και ο Πόντος γέμισε ελληνική ζωή και εξελλήνισε τους εσωτερικούς εγχώριους λαούς. Αποικήθηκαν και τα απέναντι παράλια της Κριμαίας επί του Ευξείνου Πόντου. Κατά την περσική κατάκτηση αποτέλεσε σατραπεία με αυτόνομο καθεστώς. Η Τραπεζούντα έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου. Στην Ελληνιστική περίοδο ο Πόντος γνώρισε την μεγαλύτερη οικονομική ακμή του.
Ο Μιθριδάτης Α΄, το 302/301 ίδρυσε το Βασίλειο του Πόντου. Επίσημη γλώσσα η Ελληνική, η ελληνική θρησκεία αφομοίωσε τις υπόλοιπες τοπικές, τα Γράμματα και οι Τέχνες άνθισαν, φιλόσοφοι, ποιητές, διανοούμενοι . Η οικονομία εκτοξεύθηκε στα ύψη και Τραπεζούντα και άλλες πόλεις έκοβαν συνέχεια νομίσματα. Ο Μιθριδάτης ενεπλάκη σε τέσσερις πολέμους με την Ρώμη και αρχικά είχε επιτυχίες. Το 64/63 π.Χ., όμως, ο Μιθριδάτης ΣΤ’ ο Ευπάτωρ ηττήθηκε.
Με την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1294, οι αδελφοί Αλέξιος και Δαΐδ Κομνηνοί ίδρυσαν την Αυτοκρατορία του Πόντου ή Των Μεγάλων Κομνηνών, που έζησε μέχρι το 1461, όταν την κατάκτησαν οι Οθωμανοί. Με σύμβολο στην σημαία τους τον μονοκέφαλο αετό και έχοντας προστάτη τον Άγιο Ευγένιο, πολιούχο Τραπεζούντας, δημιούργησαν ένα αήττητο βασίλειο με στρατιωτικές επιτυχίες και μακρά περίοδος ευημερίας, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης για τον Πόντο.
Οι Οθωμανοί χώρισαν τον Πόντο σε δύο μπεηλερμπεάτα, (Θέματα), της Τραπεζούντας και του «Ρουμ».
Στον Πόντο, τον 18ο αι. συναντούμε τρεις μητροπόλεις: Αμασείας με τίτλο του Μητροπολίτη «Υπέρτιμος και έξαρχος παντός Ευξείνου Πόντου» – Νεοκαισαρείας και Ινέου με τίτλο «Υπέρτιμος και έξαρχος Πόντου Πολεμωνιακού» και Τραπεζούντας με τίτλο «Υπέρτιμος έξαρχος πάσης Λαζικής».
Σημαντικότατο το φαινόμενο των αθρόων εξισλαμισμών συμπαγών ελληνικών πληθυσμών στον Πόντο και το φαινόμενο των Κρυπτοχριστιανών. Κατά τον 19ο αι. με την υπογραφή του Χάττι Χουμαγιούν από τον Σουλτάνο και την ανεξιθρησκεία, χιλιάδες κρυπτοχριστιανών ζήτησαν να επανέλθουν στον χριστιανισμό.
Η Εκκλησία στον Πόντο διαφύλαξε τον ελληνισμό και τον χριστιανισμό και οι περίφημες Μονές (Σουμελά, Βαζελεώνα, Περιστερεώτα) και οι ναοί της αποδεικνύουν το σθένος των Ποντίων.
Το 1682 λειτουργεί το Φροντιστήριο Τραπεζούντας και αρχίζει η ραγδαία εξάπλωση της ελληνικής Παιδείας. Μέχρι τότε δεν είχε επίσημη μορφή. Ο Πόντος γεμίζει σχολεία και σχολές. Το εκπαιδευτικό σύστημα διοργανώνεται από τους Μητροπολίτες και συνεπικουρείται από τις δημογεροντίες, τις συντεχνίες, τους πλούσιους αστούς και τον λαό.
Η απέναντι Ρωσία θέλοντας να απομακρύνει την οθωμανική αυτοκρατορία από τα ποντικά παράλια, κατά τον 19ο αι., αποβίβασε ρωσικά στρατεύματα στον Πόντο τρεις φορές: το 1828-1829, το 1854-1856 και το 1876-1877. Με την αποχώρηση τους, επειδή οι Έλληνες τους θεωρούσαν απελευθερωτές τους, οι οθωμανοί ξεσπούσαν στους ανυπεράσπιστους ελληνικούς πληθυσμούς.
19 Μαΐου 1919 ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα. Ξεκινά η δεύτερη φάση της γενοκτονίας με αρχηγό Τοπάλ Οσμάν από την Κερασούντα..
«Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000 ψυχές, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ου αιώνα άγγιζαν τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1401, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Εκτός από σχολεία διέθεταν τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα, που τόνιζαν το υψηλό τους πνευματικό επίπεδο. Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήλθαν στην Ελλάδα. Με τις γνώσεις και το έργο τους συνεισέφεραν τα μέγιστα στην ανόρθωση του καθημαγμένου εκείνη την εποχή ελληνικού κράτους και άλλαξαν τις πληθυσμιακές ισορροπίες στη Βόρειο Ελλάδα» Κ. Φωτιάδης, Άρθρο Η Γενοκτονία στον Πόντο, pontos.gr
Εκτοπίσεις, σφαγές πεζοπορίες στον παγωμένο Ταύρο, μαρτύρια, συνιστούν την εσκεμμένη γενοκτονία 355.000 Ποντίων.
ΒΙΘΥΝΙΑ
Η Βιθυνία αποτελεί μια μεγάλη, πολυποίκιλη (εύφορο έδαφος, πλούσιο υπέδαφος, λιμάνια) και σημαντική στρατιωτικά και οικονομικά γεωγραφική περιοχή στην βόρεια πλευρά της απέραντης μικρασιατικής γης.
Βρέχεται από την Προποντίδα, το Βόσπορο και τον Εύξεινο Πόντο και συνορεύει στα Ανατολικά με την Παφλαγονία, στα Δυτικά με τη Μυσία και στα Νότια με τη Γαλατία και Φρυγία ( Μικρά ή Επί-κτη το ή Ελλησπόντια). Την διαρρέουν ο Σαγγάριος και οι παραπόταμοί του ενώ δεσπόζει ο ορεινός όγκος του Βιθυναϊκού Ολύμπου, του επωνομαζομένου « Άγιον Όρος » της Μ. Ασίας.
Εκεί, μόνασαν απλοί μοναχοί, όσιοι, Πατέρες της Εκκλησίας κατά την Βυζαντινή περίοδο. Βυζαντινοί αυτοκράτορες πρόσφεραν οικονομική υποστήριξη στις μονές αυτές. Κατά την περίοδο της Εικονομαχίας ο Όλυμπος έγινε το καταφύγιο καταδιωκόμενων ιερωμένων, μοναχών και λαϊκών αλλά και το πνευματικό κέντρο της Ορθοδοξίας.
Πόλεις από την αρχαιότητα έως και το 1922 μ. Χ.: Χαλκηδών. Καδίκοϊ, Αστακός (από τους Μεγαρείς), Ηράκλεια, Κίος, Προύσα, Νίκαια, Νικομήδεια, Ρύσιο ( Αριτζού), Μιχαηλίτσιο ή Μηλιτούπολη, Πελαδάριο ή Φιλαδάρ, Κούριο ή Σωτηριούπολη, Ορτάκιοϊ, Χουδί, Κουβούκλια, ΤοΎζλα, Απολλωνιάδα, Κατιρλή, Κιουπλιά, Αδά – Παζάρ, Μύρλεια ή Απάμεια ή Μουδανιά, Αγγελόκωμα, Αντιγόνια, Άοβιλ, Αύλα, Βασιλινούπολη, Πύθια ή Δρέπανον ή Δρεπάνι ή Ελενούπολις ή Γιάλοβα, Γκέϋβε, Δακύβιζα, Δασκύλειο, Ελευθερούπολη, Λίβυσσα, Μυγδώνια, Νουμερίκα, Παντείχιο, Πολίχνιο, Σόφων, Φρύγιο, Χάρακα, Λεύκη, κ.ά.
Από το 2.000 π. Χ., έως και τον 12ο π. Χ. αιώνα κατοικούσαν την περιοχή οι Χετταίοι. Ακολούθησαν οι Φρύγες και οι Μισοί. Κατά τον 8ο και 7ο αιώνα οι Έλληνες άποικοι ( κυρίως Μεγαρείς) κατοίκησαν τα παράλια ενώ την ενδοχώρα οι Τρώες και οι Βιθυνοί που προέρχονταν από τις όχθες του ποταμού Στρυμόνα. Η μυθολογία αναφέρει ότι η περιοχή ονομαζόταν Βεβρυκία και οι κάτοικοι Βέρβυκοι. Όταν οι Αργοναύτες έφθασαν στις ακτές της ο Πολυδεύκης εξαναγκάσθηκε να πυγμαχήσει με τον βασιλιά της περιοχής Άμυκο, γιο του Ποσειδώνα και της νύμφης Βιθυνίδος και μετά την νίκη του οι Έλληνες κατοίκησαν τη χώρα.
Το 546 π.Χ., την κατέλαβαν οι Πέρσες και αποτέλεσε Σατραπεία με έδρα το Δασκύλειο. Οι Βιθυνοί, έλαβαν μέρος, αργότερα, στην Ιωνική Επανάσταση. Από την περσική κατοχή τελικά, την απελευθέρωσε ο Μέγας Αλέξανδρος μετά τον θάνατο του οποίου βρέθηκε στη δίνη των εμφύλιων μαχών των διαδόχων του. Η Βιθυνία έχει να παρουσιάσει και διάσημες ιατρικές σχολές γεγονός που αποδεικνύει την παιδεία και την ευρυμάθεια των κατοίκων της. Ελληνιστική Εποχή: Ανεξάρτητο βασίλειο. Ταλανίσθηκε από τις επιδρομές λεηλασίες και καταστροφές διαφόρων βαρβαρικών φύλων, όπως οι Γαλάτες και άλλοι. Τότε ιδρύθηκαν μεγάλες πολυάριθμες πόλεις – εμπορικοί σταθμοί, πολιτιστικά κέντρα και ισχυροί οικονομικοί πόλοι. 281 π.Χ. ο Νικομήδης Α΄ ίδρυσε την Νικομήδεια και την Προύσα, ο βασιλιάς Προυσίας το 180 π. Χ.
Η Βιθυνία συμμετείχε στους Μυθριδατικούς πολέμους των συνασπισμένων Ελλήνων με τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη κατά των Ρωμαίων. Ρωμαϊκή επαρχία το 71 π.Χ. από τον Ρωμαίο στρατηγό Λούκουλλο.
Ρωμαϊκή εποχή: Διοικητικά αποτέλεσαν με τον Πόντο μια κοινή Επαρχία που διοικούσαν οι Βιθυνάρχαι, οι αρχηγοί «του Κοινού των εν Βιθυνία Ελλήνων», που είχαν και κοινό νόμισμα και τους επέτρεπε να αναπτυχθούν οικονομικά, εάν βέβαια ομονοούσαν.
Στις βιθυναϊκές πόλεις δημιουργήθηκαν ρωμαϊκές κοινότητες, που ονομάζονταν «συνέδρια». Αποτελούσαν οικονομικούς και εμπορικούς κόμβους των οδών από την Ανατολή προς τη Δύση και αντιστρόφως.
Η Βιθυνία μαστιζόταν από εμφύλιες διαμάχες για την επικράτηση διαφόρων πόλεων της αλλά, κυρίως, φιλονικούσαν μεταξύ τους η παράλια πόλη Νικομήδεια και η Νίκαια στα ενδότερα. Αιτία των εμφυλίων ερίδων ήταν το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι παραχωρούσαν προνόμια και τιμητικές διακρίσεις σ’ ορισμένες μόνο πόλεις. Υπήρχαν πόλεις που συνέχιζαν την κοπή νομισμάτων λόγω των προνομίων, τα οποία πρόσφερε η Ρώμη όπου πίστευε ή γνώριζε ότι θα απεκόμιζε οικονομικά οφέλη.
Ανέδειξε σπουδαίους επιστήμονες όπως τον αστρονόμο μαθηματικό, Θεοδόσιο της Βιθυνίας, (160 π. Χ. – 100 π. Χ.). Είχε και έδρα Ιατρικής Σχολής. Κατά την Αρχαιότητα χρησιμοποιούσε δικό της σεληνιακό Ημερολόγιο, που βασιζόταν στον κύκλο και τις φάσεις της σελήνης.
Βυζαντινή περίοδος: Σπουδαία αναδείχθηκε η Εκκλησία της Βιθυνίας. Στα χώματά της γεννήθηκαν και έζησαν μεγάλοι Πατέρες, Άγιοι, Όσιοι της Χριστιανοσύνης ενώ υπερηφανευόταν για πολλούς από τους περίφημους ναούς του Βυζαντίου. Θέματα: Επειδή είχε ποικίλη γεωγραφική φυσιογνωμία (παράλια, πεδινή, ορεινή) διαιρέθηκε στα Θέματα, Οπτιμάτων, Οψίκιον και Βουκελλαρίων. Λεηλατήθηκε από τους Γότθους, δεινοπάθησε κατά τους Περσικούς Πολέμους του Ηρακλείου, της επιτέθηκαν οι ΄Αραβες, πέρασαν απ’ εκεί οι Σταυροφόροι, την κατέλαβαν οι Σελτζούκοι και τέλος οι Οθωμανοί.
Ένας από τους ισχυρούς πυλώνες της Βιθυνίας ήταν η Νίκαια. Ιστορικά, υπάρχουν και πάλι δύο εκδοχές για την ονομασία της: Είτε οι Μακεδόνες ίδρυσαν την πόλη Ατταία, είτε από τους Επικνημίδιους Λοκρούς, που ανήκαν στον στρατό του Μ. Αλεξάνδρου. Είτε ο Λυσίμαχος, που της έδωσε το όνομα της γυναίκας του.
Διέθετε θέατρο μεγάλης χωρητικότητας, Γυμνάσιο, Αγορά, υδραγωγείο, Βουλευτήριο, ναούς για: Ασκληπιό, Απόλλωνα, Διόνυσο, Τύχη, Ρώμη, Καίσαρα.
Τα έτη 202 – 205 μ. Χ. η Νίκαια είχε την τιμητική ονομασία «φίλη και σύμμαχος των Ρωμαίων» που έπαιρναν οι πόλεις, οι οποίες είχαν προσφέρει υπηρεσίες στη Ρώμη. Είχε δυνατή οικονομία και ως αυτόνομη πόλη έκοβε δικά της χαλκά νομίσματα τον 1ο π. Χ. και 2ο μ. Χ. Το 258 μ.Χ. καταστράφηκε από επιδρομή των Γότθων. Ανοικοδομήθηκε και άκμασε στους βυζαντινούς χρόνους. Αποτέλεσε ένα από τα ισχυρότερα προπύργια της Βασιλεύουσας λόγω της γεωγραφικής της θέσεως και της οχύρωσής της.
Υπήρξε από την αρχή του Χριστιανισμού έδρα Επισκόπου και συμπρωτεύουσα. Καθόριζε πολιτικά γεγονότα και θρησκευτικά. Εκεί συγκροτήθηκε (έναρξη 20/5/325. Διήρκεσαν δύο μήνες) από τον Κων/νο τον Μεγάλο η Α’ Οικουμενική Σύνοδο κατά του Αρειανισμού, όπου έλαβαν μέρος 318 Θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας.
Στις 11 Οκτωβρίου 787, συγκαλείται εκεί από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και την μητέρα του, αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία, η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος για την αναστύλωση των Εικόνων. Έλαβαν μέρος 367 Πατέρες και αποφάσισαν την αναστύλωση των εικόνων καταδικάζοντας την Εικονομαχία. Διευκρινίστηκε ότι η τιμή προς τις εικόνες αναφέρεται στο πρόσωπο που αυτή απεικονίζει και όχι στο υλικό από το οποίο είναι αυτή φτιαγμένη.
Το 776 πολιορκήθηκε από τους Άραβες και υπέστη μεγάλες καταστροφές. Το 1081 οι Σελτζούκοι Τούρκοι ίδρυσαν το Σουλτανάτο του Κουρούμ και η Νίκαια χρημάτισε ως πρώτη έδρα του.
Μετά την άλωση της Βασιλεύουσας το 1204 από τους Σταυροφόρους, η Νίκαια αποτέλεσε την έδρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με την ίδρυση της Αυτοκρατορίας Νικαίας από το Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρι. Εκεί, εγκαταστάθηκε και ο Πατριάρχης. Το κράτος της Νίκαιας είχε επεκτείνει τα όρια του μέχρι τη Θράκη. Συνόρευε με τις κτήσεις των Αγγέλων της Ηπείρου στην Θεσ/νίκη και στα βορειότερα σημεία της Μακεδονίας. Αντιμετώπισε πολλά προβλήματα και παρ’ όλο ότι βρισκόταν μεταξύ των λατίνων κατακτητών Σταυροφόρων και του σελτζουκικού κράτους στο Ικόνιο έδωσε φοβερές και ουσιαστικές μάχες, κέρδισε εδάφη, συνήψε συμμαχίες με γειτονικά κράτη και τους Γενουάτες, χρησιμοποίησε το διπλωματικό μέσον και αναδείχθηκε σε μια ισχυρή δύναμη.
Στις 15 Αυγούστου 1261, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος ανέκτησε την Βασιλεύουσα. Το 1332 την κατακτούν οι Οσμανίδοι Τούρκοι. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Νίκαια διατήρησε την ελληνικότητά της. Στα τελευταία χρόνια η Νίκαια ήταν Μητρόπολη αλλά η έδρα της βρισκόταν στην Κίο.
Η πόλη Τρίγλια είχε την τύχη να γεννήσει και να αναθρέψει τον Ιεροεθνομάρτυρα Χρυσόστομο Καλαφάτη, τον με-τέπειτα τελευταίο Μητροπολίτη Σμύρνης Άγιο Χρυσόστομο.
Η Βιθυνία λειτουργούσε πολλές μονές και λαμπρούς ναούς, εξωκλήσια, αγιάσματα. Ανθούσε η Παιδεία. Σχολεία στις μεγάλες πόλεις και στα χωριά. Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν: Ελληνικά, Μαθηματικά, Εμπορικά, Γαλλικά και Τούρκικα.
Είδη σχολείων: Νηπιαγωγείο – Τετρατάξιο Αρρεναγωγείο ή Αστική Σχολή – Παρθεναγωγείο.Τα σχολεία συντηρούσε η ελληνική Κοινότητα και ο μισθός των διδασκάλων προερχόταν απ‘ αυτή, από δωρεές πλουσίων και από τα έσοδα του «δίσκου» που περιφερόταν τις Κυριακές στις εκκλησίες. Τα αγόρια μετά την αποφοίτησή τους από την Αστική Σχολή, εάν επιθυμούσαν, συνέχιζαν τις σπουδές τους στην Κων/πολη στην Μεγάλη του Γένους Σχολή ή στην Σχολή Γλωσσών και Εμπόριο.
Λειτουργούσαν χοροδιδασκαλεία, μουσικοί σύλλογοι, Προσκοπικές Ομάδες, θεατρικές, βιβλιοθήκες.
Τις ελληνικές Κοινότητες διοικούσε Δημογεροντία κάθε πόλης. Την αποτελούσαν οι Δημογέροντες (ισόβιοι ηλικιωμένοι κάτοικοι, πλούσιοι, μυαλωμένοι, με ικανότητες διοίκησης). Πνευματικός αρχηγός και επικεφαλής της κοινότητας ήταν ο Μητροπολίτης. Μαζί με την Δημογεροντία διοικούσαν οι Έφοροι και οι Επίτροποι, που επιλέγονταν με κριτήρια την εμπειρία τους και τη σύνεση, ενώ δεν επιλέγονταν μόνον οι πλούσιοι. Οι αποφάσεις είχαν θέση νόμου και δεν επιδέχονταν αμφισβήτηση. Μετά από πρόσκληση του Δεσπότη συνέρχονταν στην Μητρόπολη οι Δημογέροντες και οι Πρόκριτοι προκειμένου να επιλέξουν τομ Μουχτάρη και τους Εφόρους της Μητροπόλεως από τους προκρίτους και τους νοικοκυραίους μετά από συζήτηση που διηύθυνε ο Μητροπολίτης και χωρίς ψηφοφορία. Ο Μουχτάρης ήταν υπεύθυνος για την Κοινότητα απέναντι στις τουρκικές αρχές. Οι Έφοροι είχαν την επιμέλεια των σχολείων ( θέματα εξοπλισμού, μισθού διδασκάλων, στελέχωσης από διδακτικό προσωπικό, παρακολούθηση διδακτικής των εκπαιδευτικών και προόδου των μαθητών) και φρόντιζαν και για την Μητρόπολη.
Προϊόντα: Τεράστια παραγωγή σε μετάξι, που εμπορεύονταν και στο Εξωτερικό. Ελαιοκομία, σηροτροφία, αμπελουργία, καλλιέργεια σιταριού, καλαμποκιού, καπνών, φρούτων ( μήλα, απίδια, κεράσια, κ.α) και παρήγαν μεγάλη ποσότητα λιναριού, αλάτι. Ακόμη, ασχολούνταν με το εμπόριο και την αλιεία.
Στην Προύσα εισήλθε ο ελληνικός στρατός την 8η Ιουλίου του 1919 μετά από μάχες κατά των Τούρκων από την 24η Ιουνίου. Η πόλη αποτέλεσε και έδρα του Σώματος Στρατού Σμύρνης, του μετέπειτα Γ’ Σώματος Στρατού που έδωσε νικηφόρες μάχες τον Αύγουστο του 1922 κατά των Τούρκων.
Στις 25 Ιουλίου του 1920 οι Έλληνες, με Διοικητή τον συνταγματάρχη Δημ. Σαμαρτζή μπήκαν ελευθερωτές στην Κίο. Τους υποδέχθηκαν, μέσα σε ενθουσιώδη εθνική ατμόσφαιρα οι κάτοικοι με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Νικαίας και τον Δήμαρχο Α. Πινάτση.
Το 1920 εισήλθε στα Βιθυναϊκά εδάφη η Μεραρχία Μαγνησίας η επωνομασθεΙσα 11η, η οποία και αγωνίσθηκε γενναία μέχρι τον Αύγουστο του 1922 εναντίον των κεμαλικών στρατευμάτων.
Στην πόλη Μουδανιά (αρχαία ελληνική αποικία Μύρλεια ή Απάμεια) πραγματοποιήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου / 3 Οκτωβρίου 1922, η Σύσκεψη για τον καθορισμό του ορίου υποχώρησης του ελληνικού στρατού με σκοπό να καταληφθεί η Ανατολική Θράκη από τους Τούρκους. Αντιπρόσωποι της Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας, Τουρκίας και της Ελλάδας υπόγραψαν την Συνθήκη στις 11 Οκτωβρίου με όριο της υποχώρησης του ελληνικού στρατού, τη δεξιά όχθη του ποταμού Έβρου.
Τον Σεπτέμβριο του 1922 η Βιθυνία, όπως και ολόκληρος ο Μικρασιατικός χώρος εκκενώθηκαν από τους ελληνικούς πληθυσμούς βιαίως. Οι ξερριζωμένοι εγκαταλείποντες την πατρική γη εγκαταστάθηκαν και πάλι στα χώματα της μητέρας – πατρίδος.
