Δεν περιορίζεται η Χάρη του Θεού σε έναν γεωγραφικό χώρο. Και το Άγιο Όρος δεν είναι ένας χώρος γεωγραφικός, ούτε ένας τόπος, αλλά ένας τρόπος ζωής. Μπορεί να ζεις γεωγραφικά στο Άγιο Όρος αλλά με κοσμικό τρόπο και ο νους σου να είναι στον κόσμο και η ζωή σου και η νοοτροπία σου να είναι κοσμική. Και μπορεί να ζεις στον κόσμο αλλά η καρδιά σου και ο νους σου να είναι στο Άγιο Όρος, να είναι στο Θεό, να είναι στην προσευχή. Και αυτό να είναι πραγματικά ο μεγάλος θησαυρός σου που σε κάνει να είσαι ο ίδιος Άγιο Όρος.
Ομιλία του Πανιερώτατου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανάσιου, με θέμα “Εμπειρίες από το Άγιον Όρος” πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Πειραιώς.
Ξεκινώντας την ομιλία του, ο Πανιερώτατος αναφερόμενος στον τίτλο της, συμπέρανε ότι όταν λέει κανείς εμπειρίες από το Άγιο Όρος θα σκέφτεται διάφορες ιστορίες με θαυμαστά γεγονότα τα οποία συνέβησαν στο Άγιο Όρος. Όμως από την άλλη πλευρά υπάρχουν δύο κίνδυνοι. Ο πρώτος κίνδυνος, εξήγησε, είναι, αυτός που διηγείται τις ιστορίες αυτές να θεωρηθεί ότι είναι κάτι το σημαντικό. Και ο δεύτερος κίνδυνος είναι να απολυτοποιήσουμε το Άγιο Όρος. Και να φύγουμε από την πραγματικότητα του έργου του Χριστού, το οποίο είναι η Εκκλησία Του. Γιατί ο Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία και το Άγιο Όρος είναι ένα τμήμα, ένα κομμάτι της Εκκλησίας και λαμβάνει υπόσταση και έχει αξία όσο είναι εν τη Εκκλησία και δια της Εκκλησίας.
Και τελικά σε τελευταία ανάλυση, τόνισε με έμφαση:
“Άγιον Όρος είναι ο κόσμος όλος. Όλος ο κόσμος καλείται να γίνει Άγιον Όρος. Και ο καθένας μας καλούμαστε να γίνουμε Άγιον Όρος, με την έννοια ότι να γίνουμε τόπος όπου ο Θεός θα εμφανίσει τον εαυτό του και θα τελεσιουργηθεί μέσα στην ψυχή μας το μεγάλο μυστήριο της παρουσίας του Θεού.”
Τελικά τι είναι το Άγιο Όρος, αναρωτήθηκε; Είναι ένας χώρος γεωγραφικός, όπου κατοικούν άνθρωποι οι οποίοι επέλεξαν στη ζωή τους να αγαπήσουν τον Θεό εξ’ ολοκλήρου. Να αφιερώσουν τον εαυτό τους σε αυτήν την αγάπη του Θεού, απερίσπαστοι από τα κοσμικά πράγματα, μακριά από τους θορύβους του κόσμου και να μπουν μέσα στο μεγάλο αγώνα της μετάνοιας.
Η μετάνοια είναι το κατεξοχήν κήρυγμα του Αγίου Όρους
Εμβαθύνοντας ο Πανιεριώτατος, είπε ότι η μετάνοια είναι το κατεξοχήν κήρυγμα του Αγίου Όρους, επειδή η μετάνοια είναι και το κατεξοχήν κήρυγμα του Ευαγγελίου και της Εκκλησίας. Αυτό το έργο της μετανοίας είναι ένα έργο ατέλειωτο, ένα έργο το οποίο αρχίζει ο άνθρωπος αλλά δεν το τελειώνει ποτέ. Και για ποιό λόγο; Γιατί μετάνοια δεν σημαίνει απλώς την μεταμέλεια για τα λάθη μας και τις αμαρτίες μας. Δεν σημαίνει απλώς ότι λυπούμαι για κάποια πράγματα που διέπραξα, τα οποία με χωρίζουν από το Θεό και καταστρέφουν τη σχέση μου με τον Θεό – Πατέρα μου και αμαυρώνουν την εικόνα του Θεού που έχω μέσα μου και αμαυρώνουν αυτήν την καθ’ ομοίωση Θεού δημιουργία μου.
Σίγουρα η μεταμέλεια, η λύπη, το πένθος για τις αμαρτίες είναι η αρχή αυτού του μεγάλου δρόμου της μετάνοιας. Όμως μετάνοια σημαίνει αυτό το οποίο λέει και εννοεί αυτή η πανέμορφη ελληνική λέξη. Μεταβολή του νου μας, αλλαγή του μυαλού μας, αλλαγή νοοτροπίας, που αυτό είναι το σημαντικότερο. Να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε, αξιολογούμε και αξιοποιούμε τα πράγματα που είναι γύρω μας.
Και συνέχισε:
“Όταν αυτό γίνει και αποκτήσουμε μάτια Χριστού και νου Χριστού και καρδία Χριστού, τότε αμέσως ο άνθρωπος αποκτά την πνευματική υγεία. Απελευθερώνεται, θεραπεύεται, γίνεται υγιής, ισορροπημένος, αρμονικός. Πάντοτε οι Πατέρες στο Άγιο Όρος όταν μας μιλούσαν μας έλεγαν να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τον Δεσπότη Χριστό και να λέμε ότι αν αυτός ο τρόπος που ζούμε και αν αυτός ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε είναι τρόπος Θεού και τρόπος Χριστού.
Τελικά το Ευαγγέλιο είναι αυτή η καινούργια ζωή που έφερε ο Χριστός στον κόσμο. Γνωρίσαμε στο Άγιο Όρος ανθρώπους οι οποίοι εφύλαξαν με πολύ ακρίβεια τη συνείδηση τους απέναντι στους αδελφούς τους και απέναντι στο παραμικρό το οποίο είχαν στη δική τους ζωή. Και στα απλά πράγματα αγωνιζόμενοι αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν και τα πολύ μεγάλα. Γιατί κανείς δεν μπορεί να αρχίσει από τα μεγάλα αλλά αρχίζει από τα μικρά. Από το να μάθουμε να ανεχόμαστε τον αδερφό μας, το να ζούμε ως ένα σώμα, ένας άνθρωπος.
Η κοινοβιακή ζωή των μοναστηριών του Αγίου Όρους και όλων των κοινοβίων μονών σε όλη την Εκκλησία μας, μας διδάσκει ακριβώς αυτό το μεγάλο μυστικό. Να γίνουμε ένα σώμα όπως ο Θεός είναι τρία πρόσωπα αλλά μία θεότητα, έτσι και ο άνθρωπος είναι πολλά πρόσωπα αλλά ένας άνθρωπος. Και καλούμαστε να φύγουμε από τον εγωισμό μας και τον ατομισμό μας και να ενωθούμε με τον αδελφό μας και να γίνουμε ένα μαζί με αυτόν.”
Μπορεί κάποιος να διερωτηθεί ότι στο Άγιο Όρος υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για την αγιότητα. Εμείς που είμαστε στον κόσμο τι μπορούμε να πούμε, πως μπορούμε εμείς να φτάσουμε σε μέτρα τέτοια πνευματικά; Ο ομιλητής απαντά ότι δεν υστερεί ο κόσμος σε αφορμές πνευματικών αγώνων. Ίσως μάλιστα και στον κόσμο υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες, γιατί στα μοναστήρια το περιβάλλον είναι άγιο και ενάρετο και οι αδελφοί κατά κανόνα είναι ενάρετοι άνθρωποι και προσεκτικοί στη συμπεριφορά τους και στις συνομιλίες τους. Δε θα μας μιλήσουν άσχημα, δε θα μας βρίσουν, δε θα μας αδικήσουν, δε θα μας εξευτελίσουν. Ενώ στον κόσμο αυτά πολλές φορές υπάρχουν και χωρίς λόγο και χωρίς καμιά αιτία.
Ταπείνωση
Ακολούθως αναφέρθηκε σε μία ρήση του γέροντα Παϊσίου, ο οποίος έλεγε ότι προϋπόθεση της πνευματικής ζωής είναι η ταπείνωση. Και τι σημαίνει αυτό, αναρωτήθηκε ο Πανιερώτατος; Και εξηγεί πως όταν λέω “Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με”, ζητώ από το Θεό το έλεος Του, να μου δώσει τη Χάρη Του. Αλλά αυτή η Χάρις για να έρθει πρέπει να στηθεί πάνω στην ταπείνωση. Και τι σημαίνει ταπείνωση; Σημαίνει ότι ο Θεός θα επιτρέψει μέσα στους νόμους τους πνευματικούς που εκείνος γνωρίζει, μέσα στην πάνσοφο αυτή δική Του αγάπη και πατρική πρόνοια, να σηκώσει λίγο τη Χάρη Του από τον αδελφό μας και ο αδελφός να μας στενοχωρήσει, να μας θλίψει, να μας πιέσει, να μας φέρει σε μια δυσκολία.
Ποια είναι η ευκαιρία του ανθρώπου που αγωνίζεται; Είναι να αξιοποιήσει πνευματικά αυτό το γεγονός. Να μην το χρησιμοποιήσει για να γίνει χειρότερος από τον αδελφό που έχει μια δυσκολία. Να μην αντιδράσει, αλλά να αντιτάξει καλούς λογισμούς, να θυμηθεί και ο ίδιος πόσες φορές κατέκρινε αδελφούς του και τους λύπησε και πως καθημερινά λυπεί τον Θεό – Πατέρα του και αδικεί την ψυχή του. Και με αυτό τον τρόπο να πολεμήσει την ανθρώπινη του αντίδραση και να λειτουργήσει μέσα του θεραπευτικά αυτό το γεγονός που ο Θεός επέτρεψε.
Τόπος –Τρόπος
Το Άγιο Όρος είναι ο χώρος που μας διδάσκει την άσκηση, τη μεγάλη άσκηση για την αγάπη του Χριστού. Κι ο μοναχισμός είναι αυτός ο ευλογημένος χώρος της Εκκλησίας όπου οι άνθρωποι ελεύθερα, αβίαστα, εξ’ οικείας προελεύσεως, χωρίς καμία απολύτως πίεση αποφασίζουν να βαδίσουν το δρόμο αυτό, προκειμένου απερίσπαστα να αγωνιστούν για την αγάπη του Θεού.
Αλλά, συνέχισε:
“Αυτό δε σημαίνει όμως ότι είναι ανώτερος ο μοναχισμός από την εν κόσμω ζωή. Όπου είμαστε, εκεί που βρισκόμαστε να γίνει η ενορία μας, η οικογένειά μας, το σπίτι μας τόπος πνευματικού αγώνα, παλαίστρα πνευματική.
Δεν περιορίζεται η Χάρη του Θεού σε έναν γεωγραφικό χώρο. Και το Άγιο όρος δεν είναι ένας χώρος γεωγραφικός, ούτε ένας τόπος, αλλά ένας τρόπος ζωής. Μπορεί να ζεις γεωγραφικά στο Άγιο Όρος αλλά με κοσμικό τρόπο και ο νους σου να είναι στον κόσμο και η ζωή σου και η νοοτροπία σου να είναι κοσμική. Και μπορεί να ζεις στον κόσμο αλλά η καρδιά σου και ο νους σου να είναι στο Άγιο Όρος, να είναι στο Θεό, να είναι στην προσευχή. Και αυτό να είναι πραγματικά ο μεγάλος θησαυρός σου που σε κάνει να είσαι ο ίδιος Άγιο Όρος.”
Αλλοίμονο αν περιοριζόταν η Χάρη του Θεού και η θέωση του ανθρώπου και η σωτηρία μας σε έναν χώρο γεωγραφικό. Θα ήταν βλασφημία αυτό για τον Θεό, ανέφερε ο Μητροπολίτης Λεμεσού. Ο Χριστός γενόμενος άνθρωπος και δίδοντας μας χώρο και τόπο και τρόπο σωτηρίας ίδρυσε την αγία Του Εκκλησία. Η Εκκλησία μάς σώζει, δεν είναι το Άγιο Όρος που θα μας σώσει, ούτε ο μοναχισμός θα μας σώσει, ούτε ο γάμος θα μας σώσει. Όλα αυτά είναι εργαλεία και μέσα σωτηρίας. Δεν είναι απόλυτοι στόχοι, όπως είναι ο απόλυτος στόχος μας ο Χριστός. Αυτά μας οδηγούν στο Χριστό. Αλλά όλα αυτά ενεργοποιούνται όταν είναι συνδεδεμένα με την Εκκλησία. Γι’ αυτό και σε τίποτα δεν υστερεί κανένας όταν βρίσκεται ενωμένος με την Εκκλησία του Χριστού. Σωζόμαστε όχι με το που βρισκόμαστε αλλά με το πως ζούμε.
Και όπως τόνισε, εάν είμαστε μέσα στον κόσμο, μέσα στην κοινωνία, αξιοποιώντας τα δεδομένα του γάμου και της κοινωνίας και εμβαπτίζοντάς τα μέσα στον κατά Θεόν αγώνα μπορούμε να φτάσουμε σε μεγάλα μέτρα.
Και κατέληξε:
“Ήξεραν οι Γέροντες ότι τελικά για να είσαι πραγματικός αγιορείτης πρέπει να υπερβείς το Άγιο Όρος, να υπερβείς την γεωγραφία, να υπερβείς τον τόπο και να φτάσεις στον τρόπο.
Η κοσμική σοφία και σύνεση είναι ευλογία όταν ταυτιστεί με την ακακία του Χριστού και την εν Χριστώ νηπιότητα, που σημαίνει ο άνθρωπος να γίνει καθαρός από τα πάθη του, όπως ένα μικρό παιδάκι. Και ότι τελικά αυτά τα νήπια, όχι τα ηλικιακά νήπια, αλλά εκείνα τα άκακα νήπια που είναι γύρω μας, που εμείς μπορεί να μην τα λογαριάζουμε, αυτά τα άκακα νήπια του Χριστού που βάδισαν τον δρόμο του Ευαγγελίου, όπου κι αν βρέθηκαν, επειδή αγάπησαν τον Χριστό και τον έβαλαν στην καρδιά τους και επειδή φύλαξαν τον τρόπο του τόπου του Αγίου Όρους, δηλαδή να αγαπήσεις τον Θεό με όλη σου την καρδιά, γι’ αυτό ο Κύριος μας απεκάλυψε ότι σε αυτά τα εν Χριστώ νήπια χάρισε τα μυστικά της Βασιλείας του Θεού.”
Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου
