Στο πλαίσιο του προγράμματος εκδηλώσεων του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς με τον τίτλο “ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…”, την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, ο π. Λάζαρος Μαρόγιαννης με τους συνεργάτες του παρουσίασαν τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής μοσχοθυμιάματος, εξηγώντας παράλληλα τη σημασία του στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας.
Ιστορία
Αναφερόμενος στην ιστορία του, ο π. Λάζαρος ανέφερε ότι το θυμίαμα στη λατρεία του Θεού χρησιμοποιήθηκε από τους Εβραίους. Ήταν δείγμα αναγνώρισης της υπερέχουσας αξίας του Θεού, ήταν σύμβολο υποταγής και αφοσίωσης.
Χρησιμοποιήθηκε επίσης και για να τιμηθούν επιφανείς άνθρωποι, ως δείγμα υποταγής. Και οι ειδωλολάτρες χρησιμοποιούσαν θυμίαμα στη λατρεία τους, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι, οι Φοίνικες, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι κλπ.
Στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο της Εξόδου, έχουμε την περιγραφή του και το μείγμα από το οποίο απετελείτο. Συγκεκριμένα, ο Θεός δίδει εντολή να αποτελείται το θυμίαμα από 4 συστατικά στοιχεία, από σταχτή, όνυχα, χαλβάνη και λίβανο. Γι’ αυτό και οι έννοιες «θυμίαμα» (ή μοσχοθυμίαμα) και «λιβάνι» δεν ταυτίζονται. Το λιβάνι είναι ένα από τα στοιχεία από τα οποία απαρτίζεται το θυμίαμα.
Αργότερα, με την εξέλιξη της λατρείας, εξελίχθηκε και το θυμίαμα. Έτσι, όπως είπε ο π. Λάζαρος, στα χρόνια του Κυρίου το εβραϊκό θυμίαμα απετελείτο από 13 αρωματώδη στοιχεία, όπως μαρτυρεί ο Ιώσηπος. Η Σκηνή του Μαρτυρίου περιείχε, εκτός των άλλων, και το «χρυσούν θυμιατήριον», μέσα στο οποίον έκαιγαν κάρβουνα. Στο ναό του Σολομώντος υπήρχε το θυσιαστήριον του θυμιάματος, στο οποίο θυμίαζε κάθε ημέρα ένας Ιερεύς.
Συμβολισμοί
Η Εκκλησία από την αρχή χρησιμοποίησηε το θυμίαμα και το καθιέρωσε στη δική της λατρεία. Του προσέδωσε δε πνευματικούς συμβολισμούς, που ανέφερε ο π, Λάζαρος.
1. Το θυμίαμα συμβολίζει την προσευχή, που ανεβαίνει στο θρόνο του Θεού. Όπως ψέλνουμε και στην ακολουθία του Εσπερινού “Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου…”.
2. Συμβολίζει ακόμη τις πύρινες γλώσσες της Πεντηκοστής.
3. Το θυμιατήριο, που καίγονται τα κάρβουνα και τοποθετείται το θυμίαμα, συμβολίζει τη Θεοτόκο, η οποία δέχθηκε στα σπλάγχνα της σωματικώς τη Θεότητα, χωρίς να υποστεί φθορά ή αλλοίωση. Όπως δηλαδή το θυμιατήριο δεν καίγεται από τα κάρβουνα που είναι μέσα, έτσι και η Θεοτόκος δέχθηκε το Χριστό και δεν κάηκε.
4. Οι 3 αλυσίδες του θυμιατηρίου συμβολίζουν την Αγία Τριάδα ενώ η αλυσίδα που κατεβάζει το κάλυμμα του, συμβολίζει το Χριστό που κατέβηκε στη γη.
Λειτουργική Χρήση
Ακολούθως ο π. Λάζαρος αναφέρθηκε στη λειτουργική χρήση του θυμιάματος. Η Εκκλησία μας εισήγαγε το θυμίαμα με νέους συμβολισμούς στη θεία λατρεία, από την αρχή. Θυμίαμα χρησιμοποιείται στις εκκλησιαστικές ακολουθίες του Όρθρου και του Εσπερινού. Επίσης στη Θ. Λειτουργία και στην ακολουθία της Πρόθεσης. Ακόμα χρησιμοποιείται και σε όλα τα ιερά Μυστήρια.
Εκτός του θυμιατηρίου, χρησιμοποιεί η Εκκλησία και το κατζίον που είναι ειδικής χρήσεως θυμιατό και χρησιμοποιείται στις Αγρυπνίες και στις κατανυκτικές Ακολουθίες της Μεγ. Τεσσαρακοστής και της Μεγ. Εβδομάδος.
Τέλος, θυμίαμα χρησιμοποιούν οι χριστιανοί και στα σπίτια τους, θυμιάζοντας τις Εικόνες και τους χώρους της οικίας τους.
Παρασκευή
Στη συνέχεια ο π. Λάζαρος και οι συνεργάτες τους παρουσίασαν τα υλικά και τον τρόπο παρασκευής του θυμιάματος, που όπως είπαν θυμίζει τον τρόπο παρασκευής του ψωμιού.
Για την παρουσίαση, χρησιμοποίησαν την πιό απλή, από τις πολλές συνταγές που υπάρχουν. Για την παρασκευή του θυμιάματος χρησιμοποιήθηκαν τα εξής συστατικά: λιβάνι, άρωμα, νερό και μαγνησία.
Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου
